Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Side 56

54
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
„Hjarta mitt brestur undan þunga
angistarinnar
augu mín loga, tárin uppurin,
kominn er sá ólánsdagur, að ég
verð að fara
frá bernzkuslóðunum, frá Bretaníu
hinni blíðu.
Vertu þá sæll kofinn minn í
dalnum,
hvanngræni hóll, þar sem ég lék
mér barn,
og þið laufmiklu tré sem skýlduð
mér
á meðan ég dottaði sæll í
sumarhitanum.“
Þennan dreng er gild ástæða til
að aumkva meira en okkar pilta, en
margir þeirra skildu ekki við bar-
dússið í sveitinni með neinum sökn-
uði, hlökkuðu til að reyna sig á
skútu, þóttust þá verða menn með
mönnum, og jafnaldrarnir öfund-
uðu þá. Þessum franska dreng var
þetta nær sem dauðadómur.
Upphaf ferðar í
ómannlega veröld
Svo segir í sögunni af upphafi ferð-
ar:
Bettína lét úr höfn klukkan
fjögur um morguninn og
varpaði síðan akkerum í
skipalægi Port-Evens, þar sem
skútufloti Pompóla var vanur að
safnast saman. Þaðan yrði haldið til
Bretlandseyja sem var einn áfanginn
á leið til íslands.
í landi höfðu karlar, konur og
börn safnast saman niður við höfnina
til að kveðja. Innan skamms, þegar
undin yrðu upp segl, færu allir út á
ysta höfðann á þessum slóðum Bret-
aníuskagans, þar sem „ekknakross-
inn“ bar við himin. Þaðan mundi
fólkið einblína á skúturnar sem liðu á
hægri ferð út á hafið, þar til þær
hurfu við sjóndeildarhring. Hversu
margar konur mundu ekki koma aft-
ur dag eftir dag, þegar þær í vertíðar-
lok væru að skima utan við alla skyn-
semi eftir týndu skipi sem hafði borið
eiginmanninn burt þaðan fyrir sex
mánuðum. Og síðan, þegar tíminn
hafði svipt þær allri von, mundu þær
láta syngja messu fyrir hina fram-
liðnu svo að þeir mættu hvíla í friði.
Upp frá því mætti sjá þær með svart-
ar „ekkjuhúfur“. Og á vegg „sjó-
drukknaðra“ í kirkjugarðinum í
Ploubazanec yrði bætt við einni plötu
með einu nafni.
Yves stóð á þilfarinu og gleypti
með augunum þessa gamalkunnu
staði sem hann hafði af slíku ranglæti
verið hrifsaður burt frá og mundi
aldrei sjá aftur. Rétt eins og frændi
hans, sem hafði farist þarna við ís-
land.
Dagur er á lofti, hann aflijúpar
hæðahryggina, lýsir dauflega á hús
fiskimannanna, varpar bliki á græn-
leitan sæ vetrarins.
Mávarnir hringsnúast á himninum
og hafgolan ber óminn af gargi þeirra
langar leiðir. Segl hafa verið dregin
upp. Skipið vaggar mjúklega á öld-
unum, líður framhjá klettabeltinu
sem er svart að líta á þessum tíma
dags. Ströndin verður smám saman
minni þangað til ekki er annað eftir
en dökk lína sem skyndilega hverfur
handan við sjóndeildarhringinn.
Bretaníuskaginn er nú ekki annað
en minning.
Messadrengurinn grætur í hljóði,
tárlaust. Hann hefur úthellt öllum
tárum sínum ...
Nú ertu að láta þig dreyma? Þú
verður að hitta kapteininn...
Orðin sem og hönd mannsins á öxl
hans hrifu hann frá því sem hinn kall-
aði lét sig dreyma“.
Franskur skútuskipstjóri
Og þá er komið að því að lýsa kapt-
eininum:
Kapteinninn var klæddur
sömu stóru peysunni,
sömu upplituðu mussunni
og með sama beiglaða kaskeitið sem
hafði haft svo mikil áhrif á hann,
þegar hann hafði fyrst komið að máli
við hann með föður sínum.
Núna fyrirskipaði hann á báðar
hendur, örvar mennina til verka með
munninum, höndunum og með því
að blístra. Fjandinn hafi það! Það
verður að láta til sín taka við þessar
skepnur, vera nógu sterkur til að
halda þeim í járngreipum, annars
næst ekkert út úr þeim! Og það sem
verra var, það mundi ríkja stjórn-
leysi. Hjá honum er engin hætta á
því, hann kann að meðhöndla þá...
Yves heldur sig í hæfilegri fjar-
lægð, dauðfeiminn og þorir ekki fyrir
sitt litla líf að ávarpa yfirmanninn af
ótta við að fá fyrir ferðina.
Kapteinninn lítur upp og sér
messadrenginn:
Komdu nær.
Það er ekki boð heldur skipun.
Henni er varpað fram í hörkulegum
tóni sem gömul hálsveiki mildar þó
að nokkru: gjöf frá íslenzkum vetri.
Hvað er hann að segja við hann?
Yves veit það ekki, því allt hring-
snýst í höfðinu á honum svo að hann
svimar. Því næst lætur hann sem
hann skilji, með því að hreyfa hök-
una upp og niður, þegar hinn þegir,
og segja: já.. .já... Þá bætir kapteinn-
inn við í hvert skipti, mjög einkenni-
lega: „Já, drullusokkur“. Einkenni-
legt! Hann yrði að tala um þetta við
föður sinn.
Þegar hann sagði honum frá því,
hlustaði Fanch á hann brosandi:
„Veistu ekki að þú hefur móðgað
hannmeðþví aðsegja, „já...já...“ og
ekkert rneira? Hann ætlaðist til að þú
segðir „Já, kapteinn“ með virðingu.
Þetta var hans aðferð að kenna þér
kurteisi, láta þig skilja að milli yfir-
manns og háseta er sami munurinn
og á manni sem ber nafn með réttu
og drullusokk. Þannig líta menn á
okkur... þegar þeir eru yfirmenn".
Satt er það, allur er munurinn að
leggja út með íslenzkum skútuskip-
stjóra eða þessum hrokagikk, og eru
þessar viðtökur skipstjóra á
drengstaula ekki finnanlegar í okkar
skútusögum, og þaðan af síður þetta
álit skipstjóra almennt á hásetum sín-
um.