Eimreiðin - 01.01.1932, Blaðsíða 135

ElMREIÐIN
RITSJÁ
123
Prestum. Orðið forráðsgoði mun ekki koma fyrir í fornritum, en for-
ráðsgoðorð er nefnt í Hænsna-Þórissögu.
Svo er kveðið að orði (bls. 65) að „fram til c. 1005 gátu menn úlkljáð
•Pál sín réttarlega með hólmgöngu". Þetta er mjög hæpið, og flest bendir
Á að hér sé ekki um dómsstig að ræða, heldur hafi hnefarétturinn einn ráðið.
Kenning höf. um vandræðaskáldsnafnið á Hallfreði (bls. 100) er nokkuð
nVstárleg og lítt trúleg.
Því er haldið fram (bls. 128), að Kolbeinn Tumason hafi af trúarlegum
ástæðum stutt að biskupskjöri Guðmundar góða. Fáum mun þykja sú
skýring trúleg, og má nærri geta, að hér hafa hagsmunir ráðið, eins og
líka Sturlunga fekur beint fram; og síðar í sama kafla (bls. 1301 er sagt,
að mál þeirra Kolbeins og Guðmundar hafi fyrst og fremst ekki verið
kirkjuleg, en deilan snýst hvorki um meira né minna en það, hvort
kirkjan eigi dómsvald yfir klerkum eða ekki.
Einar Herjólfsson, sá er flutti út svarta dauða, er hiklaust talinn ís-
^nakur maður (bls. 174), enda þótt mest líkindi séu til þess, að hann
hafi uerið útlendur maður. Höf. mun þó að mestu sýkn saka. Hefur
kann þetta sjálfsagt eftir mag. art. Þórkatli Jóhannessyni úr ritgerð, er
Lirtist eftir hann í „Skírni" 1928. En kenning Þórkels mun meðal annars
^Vggjast á því, að eftir útgáfu Bókmentafélagsins af annálunum má ætla,
a& þessi Einar hafi verið drepinn í kirkjugarðinum á Skúmsstöðum í
Lundeyjum. Þessi misskilningur mun stafa af því, að punktur hefur rang-
i®ga færst til í Nýja annál. Einar mun vera veginn í kirkjugarðinum á
Skúmsstöðum á Eyrarbakka. Þar var útlendingakirkja.
Þá segir (bls. 357), að fyrsti fulltrúi Alþýðuflokksins hafi verið kosinn
a þing í Reykjavík 1921. Þetta er rangt. Fyrsti fulltrúi þess flokks var
kosinn 1916 (Jörundur Brynjólfsson).
Um mál og stíl er það að segja, að höf. gerir sér far um að vera
fornyrtur og skáldlegur í senn að þingeyskum sið, en honum virðist ekki
því skapi létt um að skrifa gott mál. Honum er stirt um að skrifa,
°g orðalagið verður á stundum nokkuð óljóst.
Óviðkunnanlegt þykir mér að tala um Vestlendinga og Austlendinga
1 stað Vestfirðinga og Austfirðinga. Ekki er rétt að geta sér orðstírs,
heldur að geta sér orðstír; auk þess er eignarfall af orðinu tírr tírar en
ekki tírs. Á einum stað (bls. 1711 stendur þessi setning: „En hvort sem það
kefur verið að þakka bjarma af liðnu kveldi eða gjörvuleik þjóðarinnar, átti
■slenzka kirkjan þrátt fyrir alt jafnan nokkur menningarverðmæti í fórum
sínum". Líklegra er, að höf. hafi viljað segja: bjarma af liðnum degi, þótt
sv°na tækist til. Ekki er sem fegurst að nota orðmyndina alþing. Alþingi
er hin forna mynd orðsins. Þá kallar höf. bágindi, sem stafa af illri
Verzlun, hallæri. En vitanlega er það eitt kallað hallæri, er óblíða nátt-
órunnar veldur (sbr. góðæri).
Eleira mætti nefna, en hér læt ég staðar numið. — Stafsetningu er
mlög ábótavant, „gamla" og „nýja“ stafsetningin notuð jöfnum höndum,
Sv° að engin samfeld stafsetning verður á bókinni.