Uppeldi og menntun - 01.01.1992, Síða 79

Gretar Marinósson og Kolbrún Gunnarsdóttir
3. Afstaða foreldra
Foreldrar og samtök fatlaðra hafa haft mikil áhrif í þá átt að bæta réttarstöðu fatlaðra í
samfélaginu. Þessi samtök höfðu frumkvæði að því að Lögum um aðstoð við
þroskahefta og Lögum um málejhi fatlaðra yrði rudd braut. Ekki liefur verið gerð
könnun á afstöðu foreldra fatlaðra hérlendis til skóla fyrir alla en erlendar rannsóknir
benda til þess að flestir foreldrar fatlaðra barna telji veru barna sinna í venjulegu skóla-
umhverfi mikilvægan undirbúning undir líf í samfélaginu. Ástæða er til þess að ætla
að niðurstaða slíkrar könnunar yrði sú sama hér.
í skóla læra börn umgengni og hegðun hvert af öðru. Fatlað barn er oft einangraðra
félagslega heima við en önnur börn og hefur því færri tækifæri til þess að umgangast
jafnaldra utan skóla. Almenni grunnskólinn er því e.t.v. eini staðurinn þar sem það á
möguleika á að hafa eðlileg og þroskandi samskipti við ófötluð börn.
4. Hvers vegna hefur opinber stefna ekki verið framkvæmd?
Á undanförnum rúmum 15 árum hefur Alþingi, sem fyrr segir, lögfest heimildir og
síðan rétt fatlaðra til þess að ganga í almenna grunnskóla. Á sama tíma hafa nýir
sérskólar fyrir fatlaða verið stofnaðir en fáir fatlaðir hins vegar verið teknir inn í
almenna grunnskólann, að ekki sé minnst á framhaldsskólann. Þetta eru staðreyndir
sem blasa við þeim sem starfa í skólum. Því er að vonum spurt hvort framkvæmd
stefnunnar sé óeðlilega treg?
Skóli fyrir alla er meiriháttar stefnubreyting miðað við þann skóla, sem
aldamótakynslóðin kom á fót og ætlaði til kennslu í lestri, skrift og reikningi, og
þann lærða skóla sem átti að undirbúa stúdentsefni til framhaldsnáms í háskóla. Slík
stefnubreyting kostar bæði mikið fé og mikla fyrirhöfn. Af þeim sökum einum er
vonlegt að nokkurn tíma taki að söðla um og hefja nýja sókn.
Við erum þó þeirrar skoðunar að um mun öflugra viðnám sé að ræða í samfélaginu
gegn hugmyndinni um skóla fyrir alla en svo að skýra megi tregðu við framkvæmd
stefnunnar með féleysi eða framkvæmdadoða; viðnárn sem eigi rætur að rekja til
efasemda um ágæti stefnunnar, tiltekinna meðvitaðra og ómeðvitaðra viðhorfa í
samfélaginu, og til raunverulegra aðstæðna í skólakerfinu sem af þessum skoðunum
og viðhorfum leiða. Við viljum gera tilraun til að draga nokkur af þessum álitamálum
fram í dagsljósið ef vera mætti að það auðveldi málefnalega umfjöllun um efnið, sem
ótvírætt er eitt hið mikilsverðasta í framkvæmd skólamála á Vesturlöndum.
4.1 Viðhorf
Fyrst munum við leitast við að lýsa nokkrum þeirra viðhorfa til menntunar, til fatlaðra
og til skóla fyrir alla sem við teljum að hafi áhrif á viljann til þess að gera skóla fyrir
alla að veruleika. Sum þeirra eru einstaklingum ómeðvituð en hafa engu að síður áhrif
á gerðir þeirra eða aðgerðaleysi. Viðhorf eru háð gildismati og lífssýn. Þau geta verið
bæði vitræn og tilfinningaleg. Þau mótast af því hvernig við skynjum og túlkum
77