Uppeldi og menntun - 01.01.1992, Side 124

Gyða Jóhannsdóttir
lega á gagnsemi fyrir fötluð börn umfram það hvaða gagn börn yfirleitt hafi af dvöl í
leikskóla.
í skýrslunni fjalla höfundar einnig um erfiðleikana við að ákvarða hversu mörg börn
þurfi sérstakan stuðning. Fjöldi þeirra barna fer eftir því hvort fóstra eða annar sér-
fræðingur metur þörfina. Einnig skiptir máli hvort félagslega og tilfinningalega
sködduð börn eru talin með. Hlutfall fatlaðra barna á almennum leikskólum tengist því
hversu mörg börn eru í leikskólum í löndunum. Tölfræðilegar upplýsingar eru því
mjög á reiki og verða þeim ekki gerð nein skil hér.
Sérþekking á þörfum fatlaðra og hvernig skuli brugðist við þeim hefur vaxið mjög
á undanförnum árum enda er fóstrum nú hvarvetna á Norðurlöndum boðið upp á
sérhæfingu á þessu sviði.11 Yfirvöld og sérfræðingar gera sér vel grein fyrir því hve
vandasamt þetta er og hve miklu máli skiptir að vel sé staðið að málum. Hér nægir
ekki að leikskólinn sé tiltölulega öruggur geymslustaður, mannaður starfsfólki með
litla eða enga starfsmenntun, heldur er treyst á starfsþjálfun og fagleg vinnubrögð. Að
öðrum kosti væri siðlaust að leggja jafn ríka áherslu á að fötluð börn og ófötluð væru
saman í leikskóla. Lykilorðin eru því: vel menntað og sérþjálfað starfsfólk.
Fósturskóli íslands bauð fóstrum í fyrsta skipti upp á slíkt sérnám skólaárið 1990-
91 í samráði við Sérkennaraháskólann í Osló. Áætlað er að slíkt nám verði fastur
þáttur i námsframboði skólans, að minnsta kosti á nokkurra ára fresti.
Menningarhlutverk fóstra
Á þessari öld hafa orðið miklar breytingar á íslensku samfélagi. Erlendra áhrifa gætir æ
meira í menningarlífi okkar svo sem oft hefur verið bent á. Er þar einkum að nefna þá
sterku fjölmiðla sem dreifa hvers kyns efni inn á hvert heimili að heita má. Hér hefur
útvarps- og sjónvarpsstöðvum fjölgað mjög og dagskrárefni gjörbreyst. I dagskrá
þessara fjölmiðla er engilsaxneskt efni í miklum meirihluta. Þá hafa hugmyndir um
sameiginlegt efnahagssvæði (EES) eða sameinaða Evrópu (EBE) og mögulega þátttöku
íslendinga í þessum bandalögum leitt hugann að því hvernig hægt sé að tryggja varð-
veislu og þróun íslenskrar menningar. Hvernig er mögulegt að varðveita þjóðleg
sérkenni og taka afstöðu til þeirra af tilfinningu og skilningi án þess að það leiði til
hleypidóma gagnvart nauðsynlegu samstarfi við erlend ríki? íslendingar þurfa nú sem
fyrr að vera opnir fyrir erlendum menningarstraumum og laga þá að íslenskum
aðstæðum.
Menn hafa verið uggandi um stöðu og þróun íslenskrar tungu og ýmislegt hefur
verið gert til þess að vernda hana. Dæmi um aðgerðir eru t.d. Málræktarátak (1989) en
þar voru í fararbroddi forseti íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir, og þáverandi
menntamálaráðherra, Svavar Gestsson, ásamt ýmsum öðrum framámönnum
þjóðarinnar. Markmiðið var að auka skilning lslendinga á mikilvægi íslenskrar tungu
og gildi hennar fyrir sjálfstæði þjóðarinnar. Þónokkrum fjármunum var varið í þetta
verkefni. Annað dæmi er frumkvæði Kennaraháskóla íslands (1989) að gerð handbókar
fyrir kennara og fóstrur um þjálfun og kennslu íslensks talmáls. Slíka handbók hefur
skort tilfinnanlega. Þegar þetta er ritað er handbókin enn í smíðum.
' Sama rit.
122