Uppeldi og menntun - 01.01.1996, Blaðsíða 100

SERKENNSLA OG UMBÆTUR I SKOLASTARFI
í lýsingu Félags íslenskra sérkennara á hlutverki og verksviði sérkennara segir
að sérkennsla sé:
hagnýt fræðigrein sem sækir hugmyndir sínar m.a. til uppeldis- og kennslufræða,
sálfræði, heimspeki, félagsfræði, læknisfræði og málvísinda (Félag íslenskra sér-
kennara 1994:3).
Þessa skilgreiningu má skilja svo að sérkennsla sé sérstök fræðigrein. A það get ég
ekki fallist. Sérkennsla er barn síns tíma, úrræði í þeirri aðgreiningu og flokkun sem
skólakerfið byggði á allt fram á áttunda áratuginn og enn eimir eftir af í skólastarfi.
Markmið náms í sérkennslu á ekki að vera það að ákveðnir kennarar helgi sér
afmarkað svið kennslu heldur, í þágu alls skólastarfs, sæki þeir á dýpri mið
kennarafræða, fræðigreinar sem öll góð kennsla byggist á og sækir m.a. hugmyndir
sínar til þeirra greina sem upp eru taldar í stefnu sérkennara (Ólafur Proppé 1992).
I reglugerð um sérkennslu nr. 106/1992 er hvergi gerð tilraun til að afmarka
hvenær þörf sé á sérkennslu eða þann nemendahóp sem rétt skuli eiga til sér-
kennslu. Slíkt er líka ógerningur því mat á því hvort nemandi þurfi sérkennslu er í
eðli sínu mjög breytilegt og ýmis sjónarmið sem liggja til grundvallar og varða jafn-
vel fremur kennarann en nemandann (Gretar Marinósson og Rannveig Trausta-
dóttir 1994). Það sem skólastjóri og kennarar meta sérkennsluþörf í einum skóla
gildir ekki í öðrum. Matið mótast m.a. af fjárhagslegum aðstæðum skólans, mann-
afla, nemendafjölda, húsnæði og síðast en ekki síst viðhorfi kennara og jafnvel því
umhverfi sem skólinn er í.
Öll góð kennsla, hvort sem hún er nefnd almenn kennsla eða sérkennsla,
byggist á sömu undirstöðuatriðum kennslufræða þar sem námskrárgerð er lykil-
atriði. Námskrá skilgreinir, stjórnar og samhæfir það sem nemendum er ætlað að
læra og er vegvísir sem segir til um tilgang námsins. A grundvelli hennar gerir
kennarinn kennsluáætlun sína sem ýmist er miðuð við einstaklinga eða heila bekki.
Kennslan byggist á þremur þáttum, undirbúningi, framkvæmd og mati, þar sem
fjallað er um hvað á að kenn;., hverjum, hvernig og hvar. Kennarar þurfa að hafa
ákveðna þekkingu á valdi sínu og kennslutækni sem snýst um á hvern hátt best er
að leggja viðfangsefnið fyrir hvern einstakling og hvaða kringumstæður örva
námshæfileika hans. Þeir þurfa að kunna svo til verka að þeir geti kennt nemend-
um á ýmsum aldri, áhugasömum og áhugalausum og nemendum sem eru ólíkir að
námsgetu og þroska (Ólafur Proppé 1992).
Af þessu má sjá að enginn grundvallarmunur er á almennri kennslu og
sérkennslu og því vart hægt að tala um sérkennslufræðilega ráðgjöf eins og gert er í
stefnu Félags íslenskra sérkennara. Ráðgjöf, sem felst í því að miðla þekkingu og
finna lausn á kennslufræðilegum vandamálum, hlýtur að teljast kennslufræðileg
ráðgjöf, hvort sem ráðgjöfin beinist að námi einstaklings eða hóps og hvort það er
sérkennari sem veitir ráðgjöfina eða annar kennslufræðimenntaður ráðgjafi.
Hugtakið sérkennsla hefur í raun mjög óljósa merkingu og er aðgreinandi í eðli
sínu. Það gefur til kynna að nemandinn, sem þá kennslu hlýtur, sé öðruvísi, eigi
ekki heima með öðrum og það sé ekki á færi hins almenna kennara að kenna
honum. Það sendir nemandanum sjálfum og félögum hans mjög skýr skilaboð ef
hann er oft tekinn út úr hefðbundinni bekkjarkennslu og stefnt til sérkennara ár
98