Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Side 66

HÆTT í SKÓLA
gætu haldið áfram að búa heima. Fórnirnar sem skólagangan útheimtir vega
þyngra en nám sem óvíst er hvort einhvern tíma verður lokið. Þessi munur getur
einnig átt rætur að rekja til mismunandi menntunarbakgrunns foreldra. Fleira fólk
með háskólamenntun og almennt bóknám býr á höfuðborgarsvæðinu en annars
staðar á landinu (Félagsvísindastofnun 1993).
Marktækur munur kom í Ijós á meðaleinkunnum á samræmdum prófum þegar
hópurinn var flokkaður eftir menntun föður. Samkvæmt þessu tengist menntun
föður árangri á samræmdum prófum. Foreldrar eru börnum fyrirmynd og umræða
á heimilum um nám og skóla hefur án efa áhrif á ástundun nemenda, auk þess sem
arfgengir námshæfileikar kunna að skipta hér máli. Aðeins 9% hópsins áttu feður
með bóklegt framhaldsnám eða háskólamenntun. Einkunnir þessa hóps voru að
meðaltali hærri en hinna, en ekki hafði verið búist við því.
Samverkandi tengsl menntunar föður og námsferils við einkunnir voru við
marktektarmörk. Börn feðra með verklega menntun hættu eftir grunnskóla við
hærri einkunnamörk en hin. Þetta geta m.a. verið börn iðnaðarmanna sem hugsa
sér að afla sér starfsreynslu fyrst og fara síðan í iðnnám þótt ekki hafi enn orðið af
því. Sama skýring getur verið á brottfalli sama hóps eftir að framhaldsnám er hafið.
Athyglisvert er að börn mest menntuðu feðranna reyna við framhaldsskólanám
með lægri einkunnir að meðaltali en börn hinna. Hér getur m.a. komið til meiri
hvatning til náms frá foreldrum. Sömuleiðis vekur athygli að nemendur sem eru
enn í námi og eiga feður með bóknám og háskólamenntun að baki eru með mun
hærri meðaleinkunn á samræmdum prófum en aðrir nemendur úr þessum árgangi
sem enn eru í framhaldsskóla. Ein skýring getur verið sú að foreldrar með lengri
skólagöngu aðstoði börn sín fremur við nám í grunnskóla og stuðli þar með að betra
gengi á grunnskólaprófum, en aftur á móti sé beinn stuðningur við nám minni
þegar í framhaldsskóla er komið. En hvatning um að halda áfram og ljúka námi er
fyrir hendi.
Niðurstöður þessarar könnunar styðja tilgátu um að námsferill og árangur í
skóla tengist viðhorfum til skóla. Nemendur halda fremur áfram í skóla líði þeim
vel. Tilgátur um einhliða áhrif búsetu og menntunar föður á viðhorf til skóla voru
ekki studdar.
Þau samverkandi tengsl námsferils og menntunar föður við viðhorf til skóla
sem fram komu eru í samræmi við erlendar rannsóknir sem hafa sýnt fram á áhrif
foreldra á viðhorf nemenda og námsgengi (Rumberger 1987). Draga má þá ályktun
að menntaðir foreldrar tali öðru vísi um skóla og gagnsemi þess að ljúka einhverju
námi en þeir sem minni menntun hafa og það hafi áhrif á almenn viðhorf til skólans,
auk þess að hafa áhrif á námsferil eins og áður kom fram.
Alyktunarorð
I þessari rannsókn fékkst staðfest að einkunnir á grunnskólaprófum tengdust bú-
setu, menntun föður og námsferli þeirra nemenda sem hér voru til umræðu. Því
lægri sem einkunnin er því minni líkur eru á framhaldsnámi. Þeir sem búa úti á
landi hætta með hærri einkunn að meðaltali en þeir sem búa á höfuðborgarsvæð-
64