Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Blaðsíða 100

KARL EÐA KONA - SKIPTIR ÞAÐ MÁL
Unglingarnir vilja að kennarinn sýni skilning á hegðun þeirra en kennarar virðast
aftur á móti telja að meðan á þessum breytingum stendur þurfi unglingar meira
aðhald en ella og skýrir það e.t.v. áherslu þeirra á það að kennarinn þurfi að vera
ákveðinn.
Athyglisvert er að ef litið er á þá nemendur sem töldu að annað kynið hefði
betra lag á unglingum en hitt, þá töldu fleiri stúlkur kvenkennara hafa betra lag á
nemendum en fleiri drengir álitu karlkennara hafa það. Líklega tengist þetta því að
stúlkur og drengir eiga auðveldara með að taka einstakling af sama kyni sér til
fyrirmyndar (Robertson 1987:187). Svar eins grunnskólanemandans sem tók þátt í
athuguninni skýrir þetta: „Bæði kynin halda frekar upp á sitt kyn ...".
Það vakti athygli okkar að munur er á orðavali þeirra nemenda sem töldu ann-
að kynið hafa betra lag á unglingum en hitt. Þegar karlmenn eiga í hlut eru notaðar
lýsingar eins og ógnandi, harðari, sterkari, strangari, frekari, láta engan komast upp með
neitt múður og krakkar eru hræddir við pá. Um konurnar er sagt að þær séu þolinmóðari,
betur skipulagðar, mýkri, sanngjarnari, rólegri og skemmtilegri. I hugum þessara nem-
enda virðist ekki vera sama forskrift að velgengni karla og kvenna í kennslu á ungl-
ingastigi. Kvenleg einkenni eru talin vera kostur ef um kvenkennara er að ræða og
þau karlmannlegu ef kennarinn er karlkyns. Nokkuð jafnt hlutfall nemenda telur
kvenkennara og karlkennara hafa betra lag á unglingum og bendir það til þess að
mismunandi framkoma geti skilað jafngóðum árangri.
Svo virðist reyndar sem stærstur hluti nemenda telji kyn kennarans ekki skipta
máli. Röksemdafærsla þeirra sýnir að persóna og framkoma kennarans telst mun
veigameiri en kyn hans.
I ljósi þeirrar umræðu meðal kennaranema sem vitnað er til í upphafi greinar-
innar áttum við von á því að fleiri konur í athuguninni myndu segjast hafa heyrt að
karlar væru taldir hafa betra lag á unglingum en konur. Ef niðurstöðurnar eru
athugaðar kemur í ljós að mun færri konur telja sig hafa heyrt þess getið en karlar.
En hvers vegna berst þessi orðrómur síður til kvenna en karla? Tvær skýringar
eru hugsanlegar. Önnur er á þá leið að líklegt er að fólk opinberi slíkar skoðanir
frekar fyrir körlum en konum, þar sem verið er að tala um konur sem hóp en ekki
einstaklinga. Ef þær væru opinberaðar fyrir konum væri um leiö lýst yfir vantrausti
á þær konur sem rætt væri við. Hin skýringin er sú að það getur verið erfitt fyrir
konur að horfast í augu við þá staðreynd að þessi umræða fer fram. Það að afneita
tilvist umræðunnar er þá þeirra leið til að kveða hana niður í því skyni að styrkja
stöðu kvenna í kennarastétt. Hugsanlega er kynferðisvitund þeirra það sterk að þær
geta verið öruggar með sjálfar sig í hlutverki kennara á unglingastigi þrátt fyrir að
aðrir telji e.t.v. að það samræmist ekki kynhlutverki kvenna.
Mikill munur var á svörum karla og kvenna við spurningunni um hvaða aldri
þeim þætti skemmtilegast að kenna. Langflestum körlum finnst skemmtilegra að
kenna unglingum og helmingi kvenna finnst skemmtilegra að kenna yngri börnum.
Þó eru fleiri konur tilbúnar til að kenna á báðum stigum en karlar, þeir virðast síður
kjósa barnastigið. Þetta styrkir það sem kom fram í svörum skólastjóra um að karlar
hræddust að kenna yngri börnum þar sem þeir vilji forðast umhyggjuhlutverkið.
98