Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Blaðsíða 65

GERÐUR G . ÓSKARSDÓTTIR
undirstöðunámsefni grunnskóla og hér er því í raun ekki um framhaldsnám að
ræða. Ætla má að núll-áfangar framhaldsskólanna taki mið af nemendum með
nokkru betri undirstöðu úr grunnskóla en þessi hópur hefur. Þessir nemendur meta
að öllum líkindum aðstæður sínar þannig að viðbótarskólaganga kosti þá aðeins
aukna og ef til vill óyfirstíganlega erfiðleika og launatap. Jafnframt getur verið að
þeir sjái ekki fram á að lengri skólavera skili þeim hærri launum eða betri störfum.
Munur á meðaleinkunnum á milli annarra hópa var ekki marktækur. Þess
vegna eru hópar tvö, þrjú og fjögur sambærilegir hvað varðar útkomu á samræmd-
um grunnskólaprófum þótt munur á meðaleinkunnum þeirra sýnist nokkur við
fyrstu sýn (einkum á milli hópa tvö og þrjú). Þetta eru þeir nemendur sem hættu í
framhaldsskóla eftir tvö ár eða fyrr, þeir sem voru enn í framhaldsskóla sex árum
eftir brautskráningu úr grunnskóla eða voru komnir aftur í skóla eftir hlé, og þeir
sem luku námi af styttri brautum. Þessir hópar hafa svipaðan bakgrunn úr grunn-
skóla. Sumir velja sér stutta braut og útskrifast (setja sér markmið sem þeir ráða
við); aðrir hætta í miðjum klíðum; og enn aðrir sitja áfram í skóla, trúlega ákveðnir
í að ljúka námi þótt það taki þá langan tíma. Ljóst er að þessir nemendur hafa áhuga
á frekara námi eftir grunnskóla, hvort sem það er námsins vegna, til að fylgja félög-
um sínum eða af öðrum ástæðum. Þrátt fyrir lága grunnskólaeinkunn (meðalein-
kunn undir 5,0) gera þeir að öllum líkindum ráð fyrir að geta ráðið við eitthvert nám
á framhaldskólastigi. Sumir gerðu það og luku styttri brautum eða afmörkuðum
hlutum lengri brauta. Aðrir hófu nám sem þeir réðu ekki við eða höfðaði ekki til
þeirra og þeir heltust úr lestinni. Yfirgnæfandi meirihluti nemenda virðist stefna að
stúdentsprófi þegar þeir skrá sig í framhaldsskóla. Ein skýring þar á getur verið að
nemendur vita að erfitt er að komast á samning í iðnnámi eða að þeim finnist iðn-
brautir og aðrar starfsbrautir ekki fýsilegar eða vita hreinlega ekki af þeirn. Sömu-
leiðs getur nám á öðrum brautum en bóknámsbrautum krafist flutnings úr heima-
byggð og má vera að nemendur séu ekki tilbúnir á svo ungum aldri að fara að heim-
an. Þess vegna er bóknámið eina námsleiðin sem þessum nemendum finnst koma til
greina. Vel getur verið að námslok af stuttum bóknámsbrautum séu ekki raunveru-
leg námslok í augum nemenda. Ekki er um sérstakt prófheiti að ræða og sjaldan er
greint frá slíkum námslokum, t.d. í fjölmiðlum. Þegar námið fer að vaxa nemendum
yfir höfuð og möguleikar minnka á að ljúka því námi sem stefnt var að, fara nem-
endur að vega og meta þá kosti sem eru fyrir hendi. Með því að sitja lengur í skóla
verða þeir af launum og þátttöku í atvinnu- og fjölskyldulífi sem fullorðnir einstakl-
ingar. Þeir ákveða að taka þann kost að hætta í skólanum eftir eina, tvær eða fleiri
annir, allt eftir aðstæðum. Ovíst er hvað þessir nemendur hefðu gert ef fjölbreyttari
námstilboð með viðhafnarmiklum námslokum hefðu verið fyrir hendi.
Einkunnir þeirra sem bjuggu úti á landi voru að meðaltali hærri en hinna.
Athyglisvert er að nemendur hætta þar í skóla með hærri einkunnir á samræmdum
prófum en nemendur á höfuðborgarsvæðinu. Brottfallsmörkin eru því ofar á ein-
kunnastiganum hjá nemendum á landsbyggðinni en á höfuðborgarsvæðinu. Ein
ástæða þess getur verið búseta fjarri framhaldsskóla. Nemendur með lélegan undir-
búning taka sig síður upp frá heimabyggð til að reyna fyrir sér í skóla en ef þeir
63