Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Blaðsíða 27

SIGRÚN AÐALBJARNARDÓTTIR
KRISTJANA BLÖNDAL
NÁMSÁRANGUR 11 ÁRA BARNA
Tengsl við vitsmunahæfni,
félagshæfni og persónuþætti
/ þessari rannsókn voru athugaðir nokkrir proskapættir 11 ára barna í tengslum við náms-
árangur peirra. 1 rannsókninni tóku pátt 48 börn (24 stúlkur og 24 drengir) úr fjórum
bekkjum fjögurra skóla. Viðtöl voru tekin við pau til að meta samskiptahæfni peirra i'að leysa
ágreining í bekkjarstarfi. Einnig voru lögð fyrir pau próf sem mældu rökhæfni peirra og
spurningalistar voru lagðir fyrir pau til að kanna kvíða peirra og pá mynd sem pau hafa af
eigin námsgetu. Loks voru spurningalistar lagðir fyrir kennara barnanna til að meta hegð-
un peirra (félagslega einangrun og neikvæð samskipti). Einkunnum barnanna í bóklegum
greinum var safnað til að kanna námsárangur peirra.
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar voru pær að samskiptahæfni barnanna tengdist
námsárangri peirra, óháð rökhæfni og kyni. Þau börn sem sýndu proskaðri samskiptahæfni
með pvíað taka oftar til greina mismunandi sjónarmið við að leysa ágreining voru líklegri til
að ná betri árangri í námi en önnur börn. Einnig kom fram að pau börn sem höfðu yfir að
ráða meiri rökhæfni stóðu sig betur ínámi en önnur, óháð samskiptahæfni peirra. Neikvæð
truflandi hegðun drengja hafði engin áhrif á námsárangur peirra. Sltk hegðun stúlkna
tengdist aftur á móti námsárangri, par sem pær hlutu lægri einkunnir en stúlkur sem sýndu
jákvæðari hegðun. Þá sýndu peir drengir, sem höfðu jákvæða tnynd afnámsgetu sinni, betri
námsárangur en aðrir drengir. Hjá stúlkum kotnu sltk tengsl ekki fratn. Loks kottt fram að
kvíði barnanna tengdist pvíekki hvort pau sýndu góðan eða slakan ttámsárangur.'
Mikil umræða hefur átt sér stað um eðli námsmats og gildi þess fyrir einstaklinginn.
Ymsir hafa sett fram efasemdir um réttmæti þess og gagnsemi (t.d. Murphy og
Torrance 1988). Aðrir virðast hafa meiri trú á gildi prófa eins og sjá má í nýrri
skýrslu nefndar um mótun menntastefnu (Áfangaskýrsla 1993). í skýrslunni leggur
nefndin til að fjölga samræmdum prófum og „byggja upp hefðbundið námsmat"
(bls. 61) bæði í grunnskólum og framhaldsskólum. Hvað sem þessari umræðu líður
verður því ekki á móti mælt að námsmat gegnir stóru hlutverki í lífi skólabarna.
Mikilvægt er því að huga að hvernig ýmsir þroskaþættir barna - vitsmunalegir,
félagslegir og tilfinningalegir - tengjast námsárangri þeirra.
1 þessari rannsókn merkir hugtakið námsárangur árangur í bóklegum greinum.
Sá þáttur vitsmunahæfni sem skoðaður verður sérstaklega er rökhæfni (analogical
reasoning). A sviði félagshæfni eru kannaðar tvær breytur. I fyrsta lagi samskipta-
Vísindaráð íslands, hug- og félagsvísindadeild, og Rannsóknasjóður Háskóla íslands veittu Sigrúnu Aðal-
bjarnardóttur styrki til rannsóknarinnar.
Uppcldi og menntun - Tímarit Kennaraháskóla íslands 2. árg. 1993
25