Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Blaðsíða 35

SIGRÚN AÐALB J ARN ARDÓTTIR, KRISTJANA BLÖNDAL
neikvæða hegðun í samskiptum hærri einkunnir (M=8,39) en sá helmingur sem
sýndi oftar neikvæða hegðun (M=7,42) án tillits til hversu þroskuð rökhæfni þeirra
og samskiptahæfni var. Samvirkni kom ekki fram á milli ofangreindra breytna í að
spá fyrir um meðaleinkunn. Hvorki kvíði né félagsleg einangrun náðu marktækri
forspá, enda sýndu þessar breytur aðeins tilhneigingu til fylgni við meðaleinkunn
stúlkna.
Eins og í tilfelli stúlkna spáðu samskiptahæfni og rökhæfni saman fyrir um
meðaleinkunn drengja og skýrðu þær saman um 49% af dreifingu einkunna (sjá 3.
töflu, b-lið). Báðar breyturnar náðu að spá fyrir um meðaleinkunn óháð hinni. Sá
helmingur drengja sem sýndi þroskaðri hugsun um samskipti hlaut hærri ein-
kunnir (M=8,31) en sá helmingur sem sýndi minni samskiptahæfni (M=6,84) án til-
lits til rökhæfni þeirra. Einnig hlaut sá helmingur drengja sem sýndi meiri rökhæfni
hærri einkunnir (M=8,14) en aðrir drengir (M=7,01) óháð því hversu þroskuð sam-
skiptahæfni þeirra var. Samskiptahæfni og rökhæfni reyndust ekki hafa samvirk
áhrif á einkunnir.
Þegar breytan sjálfsmynd af námsgetu var sett í aðhvarfsjöfnuna skýrðu sam-
skiptahæfni og sjálfsmynd saman um 66% af dreifingu einkunna drengja, (F(2,21)=
20,28, p<0,0001). Um leið tók sjálfsmynd út áhrif rökhæfni. Ástæðan er sú að fylgni
var á milli sjálfsmyndar og rökhæfni (r=0,58, p=0,001) hjá drengjum og náði sjálfs-
mynd sterkari forspá um einkunnir en rökhæfni (hærri fylgni við einkunnir
drengja, sbr. 2. töflu). Hér var þó áhersla lögð á niðurstöður sem fram komu í fyrra
líkaninu því að mæling á rökhæfni var talin sterkari en mælingin á sjálfsmynd af
námsgetu. Rökhæfni byggði á viðurkenndu vitsmunaprófi en sjálfsmynd af náms-
getu á einni spurningu.
Kannað var hvort málfarsleg hæfni gæti legið að baki mælingum á samskipta-
hæfni (sbr. viðtöl) og námsárangri sem hugsanlega skýrði tengslin á milli þessara
breytna. Námsárangur á móðurmálsprófi (meðferð máls og málreglur) var notaður
sem fulltrúi mælingar á málfarslegri hæfni. Einkunn barnanna í móðurmáli var sett
inn í aðhvarfsjöfnuna ásamt rökhæfni þeirra og samskiptahæfni til að athuga hvort
forspá samskiptahæfni um meðaleinkunn héldist þegar áhrif málfarslegrar hæfni
væru fest. Niðurstöður voru þær að hver breytnanna þriggja spáði marktækt fyrir
um meðaleinkunnir óháð hinum (móðurmál: t=8,32, p<0,0001; samskiptahæfni,
t=2,31, p=0,0256; rökhæfni, t=2,49, p=0,0167). Samanlögð skýring þeirra var 79% af
dreifingu meðaleinkunna (F(3, 44)=55,96, p<0,0001). Samskiptahæfni spáði því
fyrir um meðaleinkunn óháð einkunn í móðurmáli. Þessi niðurstaða bendir því til
þess að málfarsleg hæfni eins og hún mælist með árangri í móðurmáli hafi ekki áhrif
á forspá samskiptahæfni um námsárangur.
í stuttu máli voru helstu niðurstöður rannsóknarinnar þær að samskiptahæfni
og rökhæfni spáðu óháð hvor annarri fyrir um námsárangur bæði stúlkna og
drengja. Helsti kynjamunur á tengslum frumbreytnanna við einkunnir var sá, að
sjálfsmynd af námsgetu tengdist námsárangri drengja en ekki stúlkna og neikvæð
hegðun tengdist námsárangri stúlkna en ekki drengja. Þegar áhrif annarra breytna
voru fest hurfu tengsl kvíða og félagslegrar einangrunar við námsárangur stúlkna.
33