Búnaðarrit - 01.01.1903, Blaðsíða 106
102
hægri útrænu. Allir seiluðu fyrir utan lendinguna, og það
eins i kvikuleysinu, af föstum vana. Laglegur sýndist mér
aflinn, fiskurinn svo jatnvænn, en ekki þótti þðim mikið
þann daginn, vanir því utan Ennis að færa að landi það
sem borðið ber. Einir tveir fisktökumenn eða fleiri voru
þar á Sandi frá verzlunum í Ólafsvík, og ef til vill víðar að,
og vissi eg ekki betur, en að alt væri lagt inn af bnífnum.
Mór þótti gaman að tala við Lárus Skúlason, hann er
gerðar og gagnsmaður, en nú við aldur. Hann var mesti
hvatamaður að því að koma upp skólanum á Sandi, sem er
nokkuð yngri en Ólafsvikurskólinn, gaf hann til Sanda-
skólans 200 kr., en 100 kr. til hins.
Um kveldið fórum við annan veg inn til Ólafsvíkur,
bak við Ennið, eftir íEnnisdal. Uppi undir fjallinu norður
af fossinum í Laxá, sem er hin gamla Hólmkelsá, kom eg
að glöggum rústum á smáþýfðri grund, þar stóð bær Hólm-
kels, Foss, og einmitt þarna niður af rústunum „stóðu þau
tvö í túni“ Viglúndur og Ketilríður. — Ennisdalur er trölla-
vegur og liggur hátt, uppi við jökulrætur, en fagurfc var að
lita yfir þennan slétta blett vestur af, með nesjum og vog-
um. Rifið var beint undir fótum manns, þar nú fylt og
spilt af sandi, sem flestar vorar fornu hafnir.
Þessi blettur var lengi vel talinn gullkista landsins. í
Eftirmælum 18. aldar telur Magnús Stephensen að aftur-
kippurinn í útveginn við Jökul hafi komið um miðja 18.
öld, þegar netabrúkunin hófst syðra. Þá flyzt gullkistan til
Eaxaflóa sunnanvert. Allir vita hvernig komið er fyrir Jökl-
urum, og hinum hefir ekki orðið betur úr björginni en það,
að alþingi varð alveg nýskeð, að gefa sýslunni hér suður
með sjónum 10000 kr. til styrktar og framfærslu. Þetta eru
nú sporin eftir sjávarútveginn, þar sem hann hefir staðið í
mestum blóma. Sjórinn er góður fyrir sig, og mönnunum
vitanlega að kenna þegar hann blessast ekki betur en þetta-
Eg verð að gera hér dálítinn útúrdúr til enn eldri
tima. Árið 1340 var dómur haldinn í Björgvin um tíundar-
gjaldskyldu íslandsfara til erkibiskups, og segir þar svo,