Búnaðarrit - 01.08.1915, Síða 24

182
BÚNAÐARRIT
stöðina. Þó skal gæta þess, að sogpípan verði ekki hærri
en 5 metrar, enda er þá skurðurinn orðinn svo djúpur,
að gröfturinn vegur upp á móti pípuverðinu.
Á túrbínuásnum er vanalega haft þungt hjól úr
steypujárni, lcasthjölið, og er það til þess gert, að jafna
ganginn, þ. e. snúningshraðann, en þess þarf einkum með,
þegar þungi sá, ,sem vélin gengur fyrir, breytist skyndi-
lega. Þetta á sér stað, ef t. d. snögglega er byrjað að
nota eða hætt að nota mikinn hluta rafmagnsins, sé
t. d. kveikt eða slökt á suðuvél. Oftast nægir ekki kast-
hjólið eitt til þess að halda ganginum jöfnum, og er
þess vegna í flestum stærri stöðvum höfð sérstök vél,
sem kölluð er gangstillir, og heldur hún snúningshrað-
anum ávalt jöfnum, hvernig sem þunginn breytist. En
gangstillirinn er dýr, og verður því að komast af án hans
á lit.lum bæjarstöðvum, en gera má ráð fyrir því, að oft
þurfi að hlaupa út í stöðina til að lagfæra snúningshrað-
ann, því vaxi hann eða minki, þá brenna Ijósin ýmist
of bjart eða of dimt.
Snúningshraði túrbínanna er mjög misjafn. Hann
er aðallega undir fallhæðinni kominn, þannig að hann
vex með vaxandi fallhæð. Fyrir túrbínur af þeirri stærð,
er hér ræðir um, er snúningshraðinn vanalega 6—1400
á mínútunni. Túrbínan er, eins og áður var getið um,
látin snúa rafmagnsvélinni, sem við það framleiðir raf-
magnið. Þessu má koma fyrir á tvennan hátt, annað-
hvort með þvi að tengja saman ása beggja vélanna eða
með því að setja reimhjól á báða ásana, festa vélarnar
nokkuð hvora frá annari og strengja siðan reim utan um
bæði hjólin. Reimhjólið á túrbínuásnum er vanalega haft
mun stærra en hjólið á rafmagnsvélarásnum, og snýst
þá rafmagnsvélin við það þeim mun harðara sem reim-
hjól hennar er minna að ummáli. Þetta er gert af
þeirri ástæðu, að rafmagnsvélin er ódýrari, ef hún má
snúast hart. Rafmagnsvélar af þeirri stærð, sem hér
getur verið um að ræða, eru ódýrastar, sé snúningshraði