Búnaðarrit - 01.06.1927, Síða 67

BÚNAÐARRIT
281
Meö þetta í huga veröur það skiljanlegt eða sennilegt,
að fullur helmingur kúnna, sem taldar eru heima í Síðu-
múla 1 fardögum 1504, hafi verið annarstaðar í fóðrum
að vetrinum.
Rjett er að minna á það til skilningsauka í þessu
máli, að því fleiri búpeningur sem gengur í engjum
vetur, vor og haust, því rýrari verða slægjurnar. Það
þurfti mikið landflæmi til beitar haust og vetur handa
100 stórgripum og hátt á 4. hundrað fjár. Og þar við
bætist sumarbeit handa 48 kúm og 17 kálfum, sem
gengu í búfjárhögum, og 182 ásauðir að mestu leyti.
Á þessu byggi jeg það, að ekki hafl Síðumúla-engjarnar
geflð meira af sjer á 16. öld en þær nú gefa.
Búfjáreign ltirkna ú 16. öld.
Jeg hefi litið yflr máldaga 64 kirkna frá fyrri hluta
aldarinnar, úr öllum landsfjórðungum. Hjá átján af þess-
um kirkjum er búfjenaðurinn talinn í kúgildum. Samtals
áttu fjörutíu og sex kirkjur 354 kýr, 2152 ásauði, 41
geldneyti, 319 geldfjár og 100 hross. Þetta er til jafn-
aðar á hverja kirkju: 7^/a kýr (7,69), 46“A ásauðar
•(46,78), 0,89 geldneyti, nálega 8 (7,93) geldkindur og
nálega 2 (1,95) hross.
Sextán kirkjur áttu minna en 10 kýr, fjórtán áttu
10—15 og fimm áttu 15—23 kýr. — Sjö kirkjur áttu
minna en 31 ásauð, tuttugu og ein átti frá 31 — 61, og
níu kirkjur áttu 61—150 ásauði.
Gísli biskup Jónsson gerði máldaga yfir allar kirkjur
í Skálholtsbiskupsdæmi 1575. Það voru bæði aðalkirkjur
og hálfkirkjur, samtals 297, og er búfjenaður hjá flestum
talinn í kúgildum. Samtals áttu þær 2860 kúgildi. Það
or til jafnaðar á hverja kirkju 91/* (9,60) kúgildi. Þetta
svarar til að þær hafl átt til jafnaðar 5 kýr og 27
ásauði.
Frá líkum tíma (1569) eru til 42 máldagar úr Hóla-
L