Búnaðarrit - 01.06.1927, Blaðsíða 124

338
BtfN AÐARRIT
almennum peningarentum og söluverði landa, sem ákveðið
er eftir endurteknu mati til eignaskatts. En við sjerhverja
endurvirðingu má eigi líta á þann verðauka, sem eignin
hefir hlotið íyrir vinnu smábýlings eða sem fengist hefir
við notkun fjármagns á lendunni. Eftir þessu fær þá
ríkið algenga rentu af verði hinna afhentu landspildna.
'Til húsageiðar veitir rikið lán, sem svarar 9/io af
hæfilegum byggingarkostnaði á býlinu. Af fyrstu 6000
kr. af þessu byggingarláni skal svara 4^/a^/o í vöxtu.
Afgangurinn veitist vaxtalaust, en eftir 3 ár á að endur-
greiða alt húsalánið með 1% á ári (lög frá 29. mars
1924 gera einstöku breytingar á iögunum frá 1919,
þannig er vaxtahöfuðstóllinn hækkaður úr 6000 kr. 1
8000 kr., og lámð er afborgunarlaust fyrstu 5 árin).
Kaupandi fær afsalsbrjef fyrir eigninni og hefir, með
þeim takmörkunum er lögin setja, full eignaráð yfir
landinu. Vilji hann samt láta eignina af hendi við annan
mann, sem eigi er lögeifingi hans, þá hefir ríkið for-
kaupsrjett til þess að standa á móti skæðu gróðabralli
með þessar eignir.
Lögin frá 6. maí 1921 heimila landbúnaðarráðherra,
að kaupa lönd fyrir 3 milj. króna upphæð, til þess að
skifta upp, ef eigi veiður fullnægt eftirspurn jaiðnæðis-
ins með lendum frá Ijenum og kirkjujörðum. Löndin
eru seld með sömu kjörum og aðrar opinberar jarðeignir,
þ. e. gegn því að greiða rentu af landveiðinu.
Eftir jarðalögunum frá 1919 eru á 4 árum, 1920 —
1923, stofnuð 1837 býli; af þessum býlum eru 632 á
kiikjujöiðum og 1205 á þjóðjörðum, einkum á Ijensjöiðum
og ættaróðulum. Ennfremur er til viðbótar smábýlum,
sem þegar eru reist, skift sundur 1030 spildum. Meðal-
stæið á nýstofnuðum smábýlum er hjer um bil 7 teig-
ar (22 dagsláttui) og til byggingarlána eru veittar um
S4xli milj. kr.
Loks má nefna „Lögin um lán úr ríkislánasjóði,<, sem
skyld eru smábýlalögunum. Þetta eru lán til fjelaga, er