Saga - 1968, Síða 53

KRAFAN UM ÞINGRÆÐI
49
ir, hvert markmið hans var með endurskoðun stjórnar-
skrárinnar. Hann bendir þar á hinn sívaxandi vanda, sem
Alþingi þurfti að ráða fram úr: að koma í verk hinu nauð-
synlega löggjafarstarfi á þeim skamma tíma, sem þinginu
var ætlaður, og segir, að þannig hafi Alþingi 1889 haft 105
iög til meðferðar á 49 dögum. Ef allt væri í réttu lagi,
heldur hann áfram, væri það stjórnin, sem ætti að vinna
ftiestallt, sem vinna þarf að lagasmíði. Hún á áð vera skip-
uð hinum hæfustu mönnum til slíkra starfa og hefur nægan
tíma til umráða. Þingmennirnir, sem verða að hlaupa frá
orfinu í stuttan tíma annaðhvert ár, ættu ekki að þurfa að
gera annað en að segja til um það, hvort þeim geðjast að því
eða ekki, sem stjórnin hefur gert. Hann heldur áfram:
.,Hún á að hafa fyrir því bæði að undirbúa frumvörpin og að laga
þau siðar svo, að þingmenn vilji aðhyllast þau, ef þess er kostur . . .
Þetta er stjórnarinnar rétta ætlunarverk. Vilji hún ekki eða geti
hún ekki leyst það af hendi, þá hefir hún ekkert að gera með að
sitja i valdasessinum. Þetta er sú meginregla, sem þingræðið bygg-
ist á, og hún skapast sjálfkrafa, þar sem hvorutveggja, þing og
stjórn, skilur rétt sína stöðu. Er þá annaðhvort, að stjórnin verð-
úr ekki annað en nefnd úr þinginu sjálfu, úrval af hinum færustu,
reyndustu og greindustu þingmönnum, eins og segja má að eigi sér
stað þar, sem þjóðhöfðinginn velur sér ráðanauta beinlínis úr þing-
liðinu, þá helzt, sem þar kveður mest að. Eða þá, að stjórnin er
skipuð þeim mönnum, þótt utan þings séu, sem þjóð og þing ber
gott traust til og hafa góð tök og góðan vilja á samvinnu við þingið.
Vegurinn, eini vegurinn, til þessa er að fá innlenda stjórn með
ábyrgð fyrir alþinginu.
Þetta er því eitt af þvi mörgu, sem sýnir áþreifanlega hver nauð-
syn er á stjórnarbót þeirri, sem alþingi er að berjast fyrir.“i)
Með þessa skýru hugmynd um stjórnarfar framtíðarinn-
ar gekk Björn Jónsson til stuðnings við miðlunina. f grein
í ísafold 30. apríl 1890 kemur fram, hvernig hann áleit, að
unnt væri að fá framgengt slíku stjórnarfyrirkomulagi.
Hann leggur áherzlu á, að ráðherrarnir eigi að vera „í sam-
raði og samvinnu við þingið“ í löggjöfinni og segir: „Vald
°& ábyrgð eiga að fara saman, en ábyrgðin verður hálfu
1) Isafold 7/11 ’89.
4