Saga - 1993, Blaðsíða 208

206
ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
og fram á okkar daga að hægt væri að setja upp áreiðanleg reiknilíkön um
áhrif bólusóttar á dreifingu ABO-flokka í þessum löndum. Til að koma fram
með tölur á þessu sviði þyrftu menn að gefa sér allar forsendur sjálfir, s.s.
varðandi íbúatölu, fjölda og aldur fórnarlamba sjúkdómsins, að ekki sé talað
um hvaða sjúkdómar hafi yfirleitt herjað á íbúa þessara landa á liðnum öld-
um. Það getur varla verið að Stefán telji sig hafa heimildir um þessi atriði og
því er óskiljanleg athugasemd hans þegar hann segir um þetta: „Það er erfitt
að rökræða við menn sem afneita heimildum." (329) Um þetta eru því miður
engar áreiðanlegar heimildir sem duga til að renna stoðum undir jafn ná-
kvæma útreikninga og Stefán gerir. Þess vegna skal fúslega tekið undir með
Stefáni að ég er „mun kröfuharðari á .þessu sviði vísinda en ritstjórar Annals
of Human Genetics, en þeir birtu þessa útreikninga athugasemdalaust." (330)
Kröfuharka mín segir þó ekki annað en að þeir virðulegu ritstjórar eru ekki
mjög vel að sér um sagnfræðiheimildir á Islandi og í Noregi, enda varla mjög
sérmenntaðir á því sviði.
Undir lok greinar sinnar snýr Stefán útúr ummælum mínum um að rann-
sóknir okkar beindust í tvær ólíkar áttir; ég væri í norrænum fræðum þar
sem menn hafa talað um mjög Iágt hlutfall af gelísku fólki og því væri ég að
hækka hlutfall þessa fólks en Stefán væri aftur á móti að glíma við furðuháar
hlutfallstölur af gelísku fólki í niðurstöðum úr sínum fræðageira. Hann væri
því að lækka en ég að hækka. Þessu afneitar Stefán og segist bara vera að
kanna hvaða þekking sé tiltæk á þessu sviði og draga sem réttastar ályktanir
af henni. „Vísindin leyfa ekki önnur vinnubrögð", segir hann af nokkru yfir-
læti á bls. 331.
Þessi ummæli eru í anda þeirrar tálsýnar fyrri tíðar vísindamanna að þeir
væru algjörlega frjálsir og óháðir. Það er nokkuð langt síðan að flestir gerðu
sér grein fyrir því að í vísindum eru menn sífellt að taka afstöðu þó ekki se
nema í vali rannsóknarefna. Og þó að sjálf rannsóknin fari vonandi fram a
hlutlausan hátt í nafni sannleiksleitar hljóta niðurstöðurnar alltaf að falla
með einhverjum hætti að fyrri hugmyndum, ýmist breyta þeim eða staðfesta.
Sá sem kemst að niðurstöðum sem breyta einhverju í fræðunum vill þá vænt-
anlega setja þær fram til að breyta eldri hugmyndum. Það að vilja koma nið-
urstöðum sínum á framfæri og breyta þannig hefðbundnum viðhorfum er
hins vegar ekki það sama og að vilja komast að ákveðnum niðurstöðum-
Þessu tvennu blandar Stefán saman.
Aftanmáls við greinina birtir Stefán frásögn af samskiptum sínum við
blaðamann Morgunblnðsins sem hann bannaði að birta viðtal við sig um upp-
runa íslendinga þegar hann frétti að blaðamaðurinn hefði jafnframt talað við
mig til að fá fram ólík sjónarmið í málinu. Stefán segist hafa afhent blaða-
manni handrit að óbirtri grein sinni í Sögu 1989 sem trúnaðarmál og er helst
að skilja að Stefán telji blaðamanninn hafa brotið trúnaðinn og sýnt mer
greinina. Til að hreinsa blaðamanninn af þessum dylgjum skal það tekið
fram að hann nefndi umrædda grein ekki við mig en í samtali okkar vísaði
ég hins vegar nokkuð í skoðanir Stefáns Aðalsteinssonar eins og ég þekk6
þær úr fyrri skrifum hans, t.d. í íslenskri pjóðmenningu, og eru þær mjög of hi
sama far og hann viðrar í Sögugreininni. Það þurfti því ekki Sögugrem