Saga - 1993, Blaðsíða 279

RITFREGNIR
277
viö Miðjarðarhafslönd en þar vildu menn fremur saltfisk en skreið. Hins veg-
ar kemst höfundur ekki eins vel frá umfjöllun sinni um fiskveiðarnar sjálfar.
Veiðarfærin eru nefnd á nafn án þess að höfundur lýsi mismun þeirra eða
hvernig þau voru notuð. Orðið vertíð ber á góma en ekkert er minnst á hvenær
hún eða þær stóðu. Ekkert er fjallað um mið né hversu langt var sótt. Þegar
umfjöllunin um sjósókn á 19. öld seinna í bókinni er borin saman við þessa
frásögn af 18. öldinni má vel sjá hve óljós þessi hluti kaflans er.
Fjórði kaflinn fjallar um verslunarmál, hvað Islendingar seldu og hvað þeir
keyptu; einnig bólusótt og minnst er á móðuharðindi, furöulega lítið þó.
Frásögnin er létt og liðug, og sagan af séra Agli á bls. 59-60 sýnir að höfund-
ur er laginn við að skrifa kíminn texta og skemmtilegan - kannski stundum á
kostnað nákvæmni og skipulags.
I fimmta kafla bókarinnar víkur höfundur að fjölgun íbúa í Keflavíkur-
þorpi um og eftir 1800 og sagt er frá fyrstu lausakaupmönnunum eftir afnám
einokunarverslunar. 1 næsta kafla eru svo deilurnar milli Innnesinga og íbúa
Suðurnesja um notkun þorskaneta í Faxaflóa teknar til athugunar.
Sjöundi kaflinn er skemmtilegur en Keflavík kemur þar þó lítið við sögu.
Hér er á ferðinni almenn frásögn af varnarleysi Islendinga á 18. og 19. öld og
valdaráni jörundar hundadagakonungs árið 1809. Það er matsatriði hvað hægt
er að fara langt frá sögusviðinu og fjalla um almenna sögu landsins en varla
verður seilst mikið lengra í þá átt en hér er gert.
Attundi kafli er um fólkið í Keflavík. Fram að þessu hefur bein frásögn af
Keflvíkingum verið takmörkuð en nú fer myndin að skýrast og í kaflanum er
brugðið upp ágætum svipmyndum af íbúunum um 1800. Þá var Keflavík
svefnbær sem lifnaði við á vertíöum og í kauptíð en verslanir voru þá tvær.
Stuttu seinna, eftir 1820, hófst raunveruleg þéttbýlismyndun.
I næstu tveimur köflum er fjallað um fiskveiðar og verslun á fyrri hluta 19.
aldar. Hér finnst mér enn koma vel fram að höfundi lætur betur að rita um
aðrar atvinnugreinar en sjávarútveginn. Hann bregður upp skemmtilegri
mynd af verslun árið 1834, byggðri á rekstrarreikningi Flensborgarverslunar
það ár. Hann færir þannig söguna nær lesandanum en ég held þó að höfund-
ur sé ekki að uppgötva neitt nýtt þegar hann kemst að því að til var á þess-
um tíma fólk sem hafði efni á að kaupa munaðarvöru.
A bls. 123 segir: „Allt tímabilið, sem hér er til athugunar, ..." í rauninni er
ég alls ekki viss um hvaða tímabil höfundur á nákvæmlega við. Kaflaheiti
bókarinnar eru ekki lýsandi og aðeins einn kaflinn er einkenndur með ár-
fölum. Fyrir vikið getur lesandinn stundum átt erfitt með að átta sig á því
um hvaða tímabil höfundurinn er nákvæmlega að tala.
I ellefta kafla fylgir höfundur eftir þeirri breytingu þegar Keflavík breyttist
ur „hálfdönsku verslunarþorpi" í íslenskan útgerðarbæ á seinni hluta 19.
aldar. Þá fjölgaði fólki úr 128 árið 1835 í 262 árið 1890. Höfundur vísar til
fjölgunar tómthúsmanna vegna aukinnar sjósóknar en að öðru leyti gerir
hann enga tilraun til að skýra orsakir þéttbýlismyndunar, hvorki í Keflavík
ué annars staðar á landinu, og er það miður.
I tólfta kafla segir af fátækt fólks á 19. öld. Þættirnir af Sigríði Jónsdóttur
°g Oddi Jónssyni eru mjög vel skrifaðir og framsetningin færir örugglega at-