Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 39

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 39
frey Ja B i rg iSdÓtt i r
Það hlýtur því að skipta miklu máli að bregðast við sem fyrst og gera tilraun til þess að
auka hæfni barna til þess að tileinka sér ný orð. Flestar þær aðferðir sem miða að því
að auka orðaforða ungra barna felast í því að fullorðnir lesa fyrir þau sögur og ræða
merkingu einstakra orða. Slíkar aðferðir hafa gefið góða raun og leitt greinilega til
aukins orðskilnings, ekki síst hjá þeim börnum sem standa höllum fæti (sjá t.d. Penno
og félaga, 2002; Sénéchal, 1997).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna hvort hægt sé að kenna börnum á
yngsta stigi grunnskólans aðferðir sem þau sjálf geta beitt þegar þau ráða í merk-
ingu ókunnra orða. Rannsóknin var byggð á framangreindri orðhlutakennslu Nunes
og Bryant (2006) og tók til enskumælandi nemenda í 1. og 2. bekk. Meginspurningin
var sú hvort þjálfunin myndi leiða til aukins orðskilnings barna á þessum aldri, líkt
og hún gerir hjá eldri nemendum. Rannsóknin skiptist í tvo hluta: sá fyrri greinir
frá niðurstöðum hennar þegar kennslan fór fram í litlum hópum, en sá seinni þegar
kennsluáætlunin var felld að daglegu kennsluskipulagi heils bekkjar.
atHugun 1
Megintilgangur fyrstu athugunar var að skoða áhrif orðhlutakennslu á orðskilning
þegar henni er beitt í litlum fjögurra til sex barna hópum. Kennslan náði yfir fimm
vikna tímabil og voru áhrif hennar metin með því leggja tvenns konar orðskilnings-
próf fyrir nemendur, bæði áður en kennslan hófst og eftir að henni lauk. Þau voru
hin sömu og notuð voru í rannsókn Nunes og Bryant (2006) og mátu skilning barna
á afleiddum orðum og getu þeirra til þess að skilgreina bullorð. Tilgátan var sú að
börnin sem fengu orðhlutakennsluna myndu sýna meiri framfarir á báðum prófum en
samsvarandi hópur barna sem ekki fékk kennslu um orðhluta.
aðfErð
Þátttakendur
Úrtakið í heild var 24 börn úr tveimur grunnskólum í úthverfi London. Börnin voru
eintyngd og áttu það sameiginlegt að vera í lægsta þriðjungi síns bekkjar í lestri og
stafsetningu. Hópnum var skipt á tilviljanakenndan hátt í kennslu- og samanburðar-
hóp. Í kennsluhópnum voru 12 börn, en tvö þeirra mættu ekki í allar kennslustund-
irnar og voru ekki tekin með í greiningu á gögnunum. Af þeim tíu sem eftir stóðu voru
fjögur í fyrsta bekk og sex í öðrum og var meðalaldur þeirra sex ár og fimm mánuðir.
Samanburðarhópurinn var tólf börn úr sömu skólum og voru sex þeirra í fyrsta bekk
og sex í öðrum bekk. Meðalaldur þeirra var sex ár og þrír mánuðir.
Snið
Rannsóknin hófst með því að orðskilningur allra þátttakenda var prófaður og tveimur
vikum síðar tók við fimm vikna kennslutímabil. Að því loknu voru sömu orðskilnings-