Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Page 138

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010138
að alaSt Upp með fötlUn
sum tóku fram að þau hefðu oft haft stuðning af systkinum sínum. Að flestu leyti fannst
þeim þó að sambandið við systkinin hefði verið eins og venjuleg systkinatengsl.
Þó að flestar minningar frá barnæskunni innan fjölskyldunnar væru jákvæðar
minntust nokkur ungmennanna þess að skerðing þeirra hefði verið álitin harmleikur.
Ein af ungu konunum rifjaði upp að meðal sumra í fjölskyldunni hefði ríkt sorg vegna
fæðingar hennar og að einn náinn ættingi einblíndi á skerðingu hennar í stað þess að
sjá hana sem barn. Hún sagði:
Ég held að ég hafi verið orðin þriggja mánaða þegar mamma stoppaði hann af vegna
þess að hann var ennþá alltaf að spyrja „Hvernig er fóturinn?“ Hann var ekki ennþá
kominn í það að spyrja „Hvernig hefur barnið það?“ eða „Hvernig gengur með stelp-
una?“ Hann hafði svo miklar áhyggjur af þessum fæti. Hann spurði alltaf „Hvernig
er fóturinn?“ Ég var ekki barn, ég var fótur, og mamma stoppaði hann bara og sagði
„Veistu, þessi fótur er bara hluti af barninu, tölum um barnið“ og þá kveikti hann
strax en hann datt alveg inn í þetta að einblína á fötlunina.
Að mati ungmennanna hefur fjölskyldan afgerandi áhrif á það hvort fötluð börn geta
þróað jákvæða sjálfsmynd og verið sátt við sig eins og þau eru. Reynsla flestra þeirra
var jákvæð að þessu leyti. Innan fjölskyldunnar var litið á þau sem venjuleg börn og
þeim tekið sem sjálfsögðum hlut. Skerðingin var ekki aðalatriðið og ekki einblínt á
hana heldur á þau sem börn.
Skólinn
„Ég var í almennum bekk og gekk í venjulegan skóla eins og önnur börn. Ég var
alveg eins og hinir krakkarnir.“ Þessi tilvitnun í eitt af ungmennunum ber vitni um
mikilvægi þess að vera í almennum skóla og öll létu þau í ljós mikinn létti yfir því að
hafa ekki verið send í sérskóla. Þátttaka í almennu skólastarfi gerði þeim mögulegt
að kynnast öðrum börnum, vera með í sömu athöfnum og önnur börn og skapaði þá
tilfinningu að þau tilheyrðu jafningjahópnum sem samanstóð af fötluðum og ófötl-
uðum börnum.
Þótt öll ungmennin hafi gengið í almennan skóla fóru mörg þeirra ekki í sinn hverfis-
skóla. Ástæðan var einkum sú að þegar þau voru að alast upp voru margar skóla-
byggingar óaðgengilegar hreyfihömluðum nemendum og því þurftu þau að sækja
skóla í önnur skólahverfi eða jafnvel í önnur sveitarfélög. Þetta var ástæða þess að
sum þeirra voru í sama skóla og mörgum fannst það styrkur að vera ekki eina fatlaða
barnið í skólanum.
Í grunnskóla áttu þau vini bæði meðal fatlaðra og ófatlaðra skólafélaga og töldu
mikilvægt að svo hefði verið. Þau sögðust hafa sótt styrk í báða hópana. Þau voru
yfirleitt ánægð með grunnskólagöngu sína og sum þeirra nefndu sérstaklega að þau
hefðu verið með sömu bekkjarfélögunum frá upphafi. Flestum fannst það ekki hafa
verið sérstakt vandamál að vera fötluð, sérlega ekki framan af í grunnskólanum, og
að það hefði oft tekist vel að laga aðstæður að þeim og þeirra þörfum. Það voru ekki
síst skólafélagarnir sem voru úrræðagóðir við að haga leikjum þannig að þau gætu
verið með. Einn þátttakenda sagði: „Sumt gat maður einfaldlega ekki gert og þá var