Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Blaðsíða 143

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 143
rannveig traUStadÓttir, Hanna BJörg SigUr JÓnSdÓttir og Helgi þÓr gUnnarSSon
Gláp og spurningar
Ungmennin sögðu að mikið væri glápt á hreyfihamlað fólk og þau höfðu öll þurft
að takast á við gláp; í skólanum, á íþróttaæfingum, í Kringlunni, úti á götu og víðar.
Þetta er nokkuð sem allir sem eru hreyfihamlaðir þurfa að læra að lifa við sögðu þau.
Einum þátttakanda er minnisstætt atvik þegar hann var staddur ásamt frænda sínum
í Kringlunni og frændi hans fór að telja hversu margir gláptu á hann. Sjálfur sagðist
hann ekkert hafa orðið var við þetta en þegar frændi hans hætti að telja var hann
kominn nálægt tvö hundruð. Ung kona sagði frá glápinu og athyglinni sem hún fékk
þegar hún stundaði sundæfingar. Það var iðulega starað á hana og hún fékk spurningar
frá ungum krökkum í sundklefanum. Henni fannst sjálfsagt að svara þeim spurningum
enda ekkert illt á bak við þær: „Það voru litlir krakkar sem komu og stóðu fyrir framan
mig og horfðu á skerðinguna og svo framan í mig og aftur á skerðinguna og spurðu
eitthvað.“ Hún tók þessu vel og var tilbúin með svör við þessum spurningum. Henni
fannst oft erfiðara að takast á við framkomu og gláp fullorðna fólksins, og nefndi
dæmi:
Það voru börn með mæðrum sínum í þarnæsta sturtuklefa og börnin voru að kíkja og
horfa eitthvað, horfðu bara af einlægni og forvitni. Þetta er besta star sem til er, því
það er ekkert meira á bak við þetta en bara „af hverju er þetta svona?“ Svo kannski
skömmuðu mömmurnar börnin og sögðu þeim að glápa ekki en svo litu þær sjálfar
yfir öxlina á sér eftir á. Þarna voru foreldrarnir ekki að gefa gott fordæmi.
Þó að margar mæður skömmuðu börnin sín undir slíkum kringumstæðum brugðust
sumar við á annan hátt og komu með börnin til hennar og ræddu við hana. Það fannst
henni jákvætt og taldi að það væri besta fordæmið sem foreldrarnir gætu gefið. Henni
fannst mikilvægt að börnin fengju þau skilaboð að það væri í lagi að spyrja. Ung-
mennin voru sammála um að ungir sem aldnir ættu að vera óhræddir við að spyrja.
Ein unga konan benti á að það væri miklu betra að fólk spyrði en að stara endalaust,
sama hvort um börn eða fullorðna væri að ræða. Hún telur að hreyfihamlað fólk geti
ekki gert ráð fyrir því að annað fólk viti eitthvað um skerðingu þess og því sé eðlilegt
að fólk geti spurt.
Það sem þeim þótti verst var þegar spurningunum fylgdi vorkunnsemi sem endur-
speglaði það viðhorf „að lífið hljóti að vera svo erfitt og að þau hljóti að eiga svo erfitt
uppdráttar“ eins og eitt þeirra orðaði það. Þeim fannst slík viðhorf óþægileg og undar-
leg eins og einn pilturinn sagði: „Ef fólk hugsar aðeins þá sér það að maður þekkir
náttúrulega ekkert annað“ og því væri eðlilegt fyrir hann að vera með skerðingu, það
væri sjálfsagður og eðlilegur hluti af hans lífi og líkama.
Sjálfsskilningur
Þó að ungmennin hafi upplifað sig og aðstæður sínar á ólíkan hátt mátti finna ýmsar
hliðstæður í frásögnum þeirra. Öll áttuðu þau sig á því mjög ung að þau væru öðruvísi
en hin börnin en þó svo að þau hafi vitað að þau væru frábrugðin hinum krökkunum
upplifðu þau sig ekkert síðri en önnur börn. Þegar ein unga stúlkan hugsaði til baka