Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Qupperneq 145

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 145
rannveig traUStadÓttir, Hanna BJörg SigUr JÓnSdÓttir og Helgi þÓr gUnnarSSon
vildu heldur ekki ýta undir þá skoðun að þau væru byrði á fjölskyldunni með því að
draga fram erfiðar eða neikvæðar hliðar fötlunarinnar. Ungmennunum sem tóku þátt
í þessari rannsókn hafði tekist ágætlega að vinna úr tilfinningum af þessum toga. Það
er hins vegar alls ekki sjálfgefið að öllum fötluðum börnum takist það jafn vel.
Ráðleggingar um uppeldi fatlaðra barna
Þegar ungmennin voru spurð að því hvaða ráð þau vildu gefa foreldrum fatlaðra
barna kom í ljós að þau höfðu ákveðnar skoðanir á því hvaða þættir væru mikilvægir.
Þó að þau nefndu um sumt ólík atriði komu fram nokkur grundvallaratriði sem þau
voru sammála um. Þau voru sannfærð um að foreldrar fatlaðra barna gegni lykilhlut-
verki í því að börnin þrói jákvæða sjálfsmynd og sjálfsskilning. Eitt af þeim atriðum
sem þau töldu skipta mestu var að foreldrar gættu þess að ofvernda ekki börn sín
heldur gæfu þeim svigrúm til að prófa sig áfram og reka sig á. Ungmennin töldu að
ofverndun fatlaðra barna væri meiri í dag en þegar þau voru sjálf að alast upp. Þau
bentu á að foreldrar væru meðvitaðri um fötlun nú en áður og ættu þar af leiðandi
erfiðara með að sleppa hendinni af börnunum sínum og það gæti leitt til ofverndunar.
Til marks um þetta sagðist eitt þeirra hafa orðið vitni að því að foreldrar kæmu með
börnunum á íþróttaæfingar og fylgdust með þeim meðan á æfingunni stæði, ekki af
áhuga á íþróttinni heldur til að sjá til þess að allt væri í lagi og færi vel fram.
Öll nefndu mikilvægi þess að foreldrar fatlaðra barna gefi þeim frelsi og leyfi þeim
að prófa sem flesta hluti. „Fötluð börn verða alltaf á einhvern hátt útundan í saman-
burði við önnur börn og þess vegna er mikilvægt að foreldrarnir ýti ekki undir það
með því að vefja þau í bómull,“ sagði eitt þeirra. Þau bentu á nauðsyn þess að börnin
fái að reka sig á hlutina svo þau geti kynnst því af eigin raun hvar takmörk þeirra
liggi. Einn pilturinn benti á að ef foreldrarnir ákveða fyrir börnin hvað þau geti og
hvað þau geti ekki sé verið að gera barninu afar erfitt fyrir. Hann taldi ekki hollt að
einhver ákveði fyrir barnið hvort það geti hluti eða ekki, barnið þurfi að ráða fram úr
því sjálft. Enn eitt atriði sem öll ungmennin nefndu sem ákaflega mikilvægt var að for-
eldrar fatlaðra barna mættu alls ekki vorkenna barninu. Að þeirra dómi var vorkunn-
semi það versta sem hægt væri að sýna fötluðu barni.
niðurlag
Eins og fram kemur í fræðilega yfirlitinu hér að framan leggja fræðimenn á ýmsum
sviðum (svo sem innan félagsfræði, sálfræði og fötlunarfræða) vaxandi áherslu á mikil-
vægi félagslegra og menningarlegra þátta í uppvexti og þroska bæði fatlaðra og
ófatlaðra barna. Innan fötlunarfræða hefur meðal annars verið lögð mikil áhersla á
að rýna í það hvernig ýmsar hindranir í umhverfinu hafa aukið á erfiðleika fullorðins
fólks sem býr við skerðingar af ýmsum toga. En eins og Priestley (2003) bendir á hefur
lítil áhersla verið lögð á að þróa hinn félagslega skilning í tengslum við líf fatlaðra
barna. Þetta endurspeglast í niðurstöðum þessarar rannsóknar. Þegar ungmennin
sem tóku þátt rannsókninni voru að alast upp var ríkjandi hefðbundinn skilningur