Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Page 183

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 183
viðHorf
Sumir greinarhöfundanna benda á að ferlið hafi veitt nýjum háskólum stuðning og
orðið til þess að unnið var markvissar en ella að skipulagi þeirra, bæði hvað stjórnun
og nám og kennslu varðar.
Fram kemur að ný lög um háskóla og ákvæði um viðurkenningu háskóla hafi gert
innleiðingu formfastari og flýtt fyrir henni á margan máta. Allir greinarhöfundar
benda á aukna áherslu háskólanna á gæðaþróun og gerð gæðamatskerfa, sem þeir
telja að Bolognaferlið hafi ýtt undir, og telja að við mat á gæðum sé eða þurfi að vera í
ríkari mæli litið til náms og kennslu.
Stærsta viðfangsefnið og hið flóknasta í innleiðingu Bolognaferlisins er kerfis-
bundin skilgreining hæfniviðmiða fyrir námsbrautir og fyrir einstök námskeið. Þessi
vinna var ein af forsendum fyrir viðurkenningu háskóla. Með setningu hæfniviðmiða
færðist ábyrgð og erfiði við innleiðingu Bolognaferlisins frá fulltrúum og stjórnendum
til kennara og mun fleiri þurftu að koma að verkinu sem gerði það vissulega flóknara
í framkvæmd. Gerð hæfniviðmiða kallaði á kunnáttu og færni í kennslufræði sem
háskólakennarar búa almennt ekki yfir og verklagið var þeim nýtt. Þá gerði innleiðing
hæfniviðmiða ráð fyrir samhæfðri námskrárgerð og umræðu um námskeið og inn-
tak þeirra. Slík sameiginleg umræða um námskrá virðist ekki hafa verið hefðbundinn
hluti háskólastarfs og kallaði því í mörgum tilvikum á hugarfarsbreytingu kennara.
Greinarhöfundar fagna aukinni umræðu um námskrárgerð, nám og kennslu og telja
slíka umræðu almennt til mikilla bóta og að hún muni koma nemendum og kennurum
vel. Þeir benda jafnframt á að þarna er mikið verk enn óunnið og að styðja þurfi kennara
betur við að takast á við verkið og efla þekkingu þeirra í kennslufræði.
Flestir greinarhöfundanna eru fulltrúar lítilla háskóla og benda margir þeirra á að
stuttar boðleiðir og nánd innan skólanna hafi auðveldað innleiðingu Bolognaferlisins;
stofnanamenning lítilla skóla sé einfaldlega betur til þess fallin að innleiða breytingar
af þessu tagi. Þó bendir greinarhöfundur frá Listaháskóla Íslands á að fjöldi stunda-
kennara við skólann geri innleiðingu erfiðari.
Stuðningur við innleiðingu hefur fyrst og fremst verið innan skólanna sjálfra þar sem
starfsmenn hafa stuðst við útgefið efni, handbækur og námskeið. Þótt greinarhöfundar
telji afstöðu háskólafólks til Bolognaferlisins jákvæða benda þeir á ýmsar hindranir
við innleiðingu þess. Komið hafi fram ýmis gagnrýni, þ. á m. á það að með innleiðingu
ferlisins sé vegið að akademísku frelsi háskólakennara, verið sé að steypa alla skóla í
sama mót, of einsleitt viðhorf til menntunar sé að finna í viðmiðum um æðri menntun
og ekki sé tekið nægilegt tillit til sérstöðu skólanna í ferlinu.
Að lokum benda greinarhöfundar á að þrátt fyrir fyrri yfirlýst lok innleiðingar árið
2010 sé enn langt í land og að líta þurfi á verkefnið sem þróunarverkefni til lengri tíma.
Bent er á að leggja þurfi áherslu á að kanna hvort og að hvaða marki innleiðing hæfni-
viðmiða hafi áhrif á kennsluhætti og námsmat og enn vanti talsvert upp á að nemendur
þekki til Bolognaferlisins.
Við teljum að frekari rannsókna sé þörf til að fá skarpari mynd af stöðu Bolognaferlis-
ins í íslenskum háskólum og þá sérstaklega áhrifum á þess á nám og kennslu.