Ný saga - 01.01.1989, Side 90

Ný saga - 01.01.1989, Side 90
Halklór Bjamason Sú grein sem komst næst útgerðinni var alls konar heildsala og verslun með 11% af tekjum stórfyrirtækj- anna. Reykjavík er því hálfgert útgerðarpláss 1940. stöður rannsóknar minnar eru í töflu 2 og skal nú gerð nánari grein fyrir hverju ári um sig.11 STÓRFYRIRTÆKI Á ÁRINU 1940 Ekki þarf lengi að rýna í tölurn- ar fyrir 1940 í töflu 2 til að sjá við hvað stærstu fyrirtæki Reykjavíkur fengust: útgerð og aftur útgerð. Fyrirtæki í þessari grein voru með hvorki meira né minna en 76% allra tekna sem stórfyrirtækin höfðu. Það komst engin atvinnugrein með tærnar þar sem þessi hafði hæl- ana, svo langt á eftir voru aðrar greinar. Langumsvifamesta fé- lagið var Kveldúlfur með 12,3 milljónir (á verðlagi ársins 1952) í skattskyldar tekjur.12 Næst á eftir komu Alliance með 4,8 milljónir og Geir&Th. Thor- steinsson með 4,4 milljónir. Tekjur annarra félaga voru Sú grein sem komst næst út- gerðinni var alls konar heild- sala og verslun með 11% af tekj- um stórfyrirtækjanna. Nokkrar þeirra þjónuðu atvinnulífinu eingöngu (þ.m.t. útgerðinni) en það voru fyrirtæki með sölu á bensíni, smur- og brennslu- olíum, veiðarfærum og útgerð- arvörum. í þessum flokki er einnig talinn innflutningur á kolum þó þau væru ekki síður notuð til heimilisþarfa. Samtals voru þessar verslanir með ná- lægt 42% af tekjum allra heild- sala og verslana. Hér má nefna Olíuverzlun íslands og Shell á íslandi. Af veiðarfæraverzlun- um má nefna Veiðatfœraverzl- unina Geysi og Verzlun O. Ell- ingsen. Almennar heildsölu- og um- boðsverslanir, oft bæði með innflutning og útflutning, voru með nálægt 16% af tekjum verslana. Flestar þeirra voru hvert Það einkenndi nokkuð verslunarrekstur á þessum árum að smáiðnaður væri rekinn meðfram, t.d. var Ó. Johnson & Kaaber með kaffi- brennslu og kaffibætisgerð, eins og áður er getið, og Efna- gerð Reykjavíkur var bæði með verslun og efnagerð. Þetta er rétt að hafa í huga varðandi verslanir almennt og taka því allar prósentutölur með hæfi- legum fyrirvara. Það sem eftir er af tekjum heildsala og verslana féll í hlut Sambands íslenzkra samvinnu- félaga enda var það slíkur risi í þessum hópi að enginn komst með tærnar þar sem það hafði hælana: 2,3 milljónir eða 42% af tekjum þessarar greinar. Hér er rétt að minnast aðeins á það að stundum lék vafi á því hvar ætti að skipa fyrirtæki í atvinnu- grein. Stærsta fyrirtækið (þ.e. með mestu tekjurnar) og jafn- minni. með um 200 þús. kr. í tekjur framt það sem var erfiðast að Tafla 2. Skipting stórfyrirtækja í Reykjavík árin 1940, 1944, 1948 og 1952 með hliðsjón af atvinnugreinaflokkun Hagstofunnar. 1940 1944 1948 1952 kr. % kr. % kr. % kr. % Flokkur 1. Fiskveiðar Útgerð, fiskveiðar 39 977 447 76,4 14 831 005 29,8 933 830 3,5 170 800 1,3 Flokkur 2-3. Iðnaður Matv. og drykkjarvör. 1 786 195 3,4 5 798 131 11,7 5 785 037 21,5 1 329 300 10,3 Vefjariðnaður, netag. 278 137 0,5 545 886 1,1 668 899 2,5 129000 1,0 Fatn. og vefnframl. 394 954 0,8 1 935 234 3,9 1 286 957 4,8 724 600 5,6 Trésm./timburiðn. 409 417 0,8 1466470 2,9 1 684 488 6,3 428 400 3,3 Prentsm., bókaútg. 235 304 0,4 1 891 795 3,8 620 340 2,3 119300 0,9 Kemískur iðnaður 684 773 1,3 750 571 1,5 944 413 3,5 185 749 1,4 Steinefnaiðn. o.fl. 175 660 0,3 420 224 1,6 Málmsm.,slipp.,vélsm. 1 583 434 3,0 3 331 525 6,7 1 402 611 5,2 1 537 350 11,9 Flokkur 4. Byggingarst. Verktakar 193 861 0,4 375 035 0,8 493 339 1,8 277 000 2,1 Flokkur 6. Viðskipti Verslun 5 494 036 10,5 15 599 850 31,4 10 117 942 37,6 7 380 840 57,3 Tryggingarstarfsemi 125 472 0,2 Fasteignarekstur 322 462 0,6 257945 1,0 229 700 1,8 Flokkur 7. Samgöngur Flutningar 923 136 1,8 1 181 567 2,4 253 172 0,9 371 600 2,9 Flokkur 8. Þjónusta Þjón. við atvinnurekst. 787 219 2,9 Skemmt., afþreying 335989 0,6 910 797 1,8 860 369 3,2 Kíiffi- og matsöluhús 425935 0,9 410 021 1,5 Alls 52 296 683 100 49 667 395 100 26 926806 100 12 883 639 100 Heimildir: Skattskrár Reykjawkur 1920-53. - Stjómartíðindi 1941 A, 12, 7-8; 1942 A, 26-27; 1917-53 B. -Jón Sigurðsson: „Verð- bólga á fslandi 1914-1974'', fylgitafla. Fjármálatíöindi 21 (1974). - Viðskiptaskráin 1938-53. - Lögbirtingablað 20-46 (1927-53). - fslenzkl Sjómanna-almanak 1940-41, 1944-45, 1951-52. - Þórunn Valdimarsdóttir: Sveitin viö Sundin. Bt'tskapur í Reykjavik 1870-1950 (Rv. 1986), 139-40, 144. - l.úðvík Kristjánsson: Úr bœ í borg. Nokkrar endurminningar KnudZimsens (Rv. 1952), 305. - SÍS. Ársskyrslur SfS 1940-1947. Endurpr. Rv. 1977■, Ársskj’rsla 1952,- Hagtíðindi 72 (1987), 199-205. - Munnlegir heimildamenn. 88
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Ný saga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.