Ný saga - 01.01.1989, Síða 90

Ný saga - 01.01.1989, Síða 90
Halklór Bjamason Sú grein sem komst næst útgerðinni var alls konar heildsala og verslun með 11% af tekjum stórfyrirtækj- anna. Reykjavík er því hálfgert útgerðarpláss 1940. stöður rannsóknar minnar eru í töflu 2 og skal nú gerð nánari grein fyrir hverju ári um sig.11 STÓRFYRIRTÆKI Á ÁRINU 1940 Ekki þarf lengi að rýna í tölurn- ar fyrir 1940 í töflu 2 til að sjá við hvað stærstu fyrirtæki Reykjavíkur fengust: útgerð og aftur útgerð. Fyrirtæki í þessari grein voru með hvorki meira né minna en 76% allra tekna sem stórfyrirtækin höfðu. Það komst engin atvinnugrein með tærnar þar sem þessi hafði hæl- ana, svo langt á eftir voru aðrar greinar. Langumsvifamesta fé- lagið var Kveldúlfur með 12,3 milljónir (á verðlagi ársins 1952) í skattskyldar tekjur.12 Næst á eftir komu Alliance með 4,8 milljónir og Geir&Th. Thor- steinsson með 4,4 milljónir. Tekjur annarra félaga voru Sú grein sem komst næst út- gerðinni var alls konar heild- sala og verslun með 11% af tekj- um stórfyrirtækjanna. Nokkrar þeirra þjónuðu atvinnulífinu eingöngu (þ.m.t. útgerðinni) en það voru fyrirtæki með sölu á bensíni, smur- og brennslu- olíum, veiðarfærum og útgerð- arvörum. í þessum flokki er einnig talinn innflutningur á kolum þó þau væru ekki síður notuð til heimilisþarfa. Samtals voru þessar verslanir með ná- lægt 42% af tekjum allra heild- sala og verslana. Hér má nefna Olíuverzlun íslands og Shell á íslandi. Af veiðarfæraverzlun- um má nefna Veiðatfœraverzl- unina Geysi og Verzlun O. Ell- ingsen. Almennar heildsölu- og um- boðsverslanir, oft bæði með innflutning og útflutning, voru með nálægt 16% af tekjum verslana. Flestar þeirra voru hvert Það einkenndi nokkuð verslunarrekstur á þessum árum að smáiðnaður væri rekinn meðfram, t.d. var Ó. Johnson & Kaaber með kaffi- brennslu og kaffibætisgerð, eins og áður er getið, og Efna- gerð Reykjavíkur var bæði með verslun og efnagerð. Þetta er rétt að hafa í huga varðandi verslanir almennt og taka því allar prósentutölur með hæfi- legum fyrirvara. Það sem eftir er af tekjum heildsala og verslana féll í hlut Sambands íslenzkra samvinnu- félaga enda var það slíkur risi í þessum hópi að enginn komst með tærnar þar sem það hafði hælana: 2,3 milljónir eða 42% af tekjum þessarar greinar. Hér er rétt að minnast aðeins á það að stundum lék vafi á því hvar ætti að skipa fyrirtæki í atvinnu- grein. Stærsta fyrirtækið (þ.e. með mestu tekjurnar) og jafn- minni. með um 200 þús. kr. í tekjur framt það sem var erfiðast að Tafla 2. Skipting stórfyrirtækja í Reykjavík árin 1940, 1944, 1948 og 1952 með hliðsjón af atvinnugreinaflokkun Hagstofunnar. 1940 1944 1948 1952 kr. % kr. % kr. % kr. % Flokkur 1. Fiskveiðar Útgerð, fiskveiðar 39 977 447 76,4 14 831 005 29,8 933 830 3,5 170 800 1,3 Flokkur 2-3. Iðnaður Matv. og drykkjarvör. 1 786 195 3,4 5 798 131 11,7 5 785 037 21,5 1 329 300 10,3 Vefjariðnaður, netag. 278 137 0,5 545 886 1,1 668 899 2,5 129000 1,0 Fatn. og vefnframl. 394 954 0,8 1 935 234 3,9 1 286 957 4,8 724 600 5,6 Trésm./timburiðn. 409 417 0,8 1466470 2,9 1 684 488 6,3 428 400 3,3 Prentsm., bókaútg. 235 304 0,4 1 891 795 3,8 620 340 2,3 119300 0,9 Kemískur iðnaður 684 773 1,3 750 571 1,5 944 413 3,5 185 749 1,4 Steinefnaiðn. o.fl. 175 660 0,3 420 224 1,6 Málmsm.,slipp.,vélsm. 1 583 434 3,0 3 331 525 6,7 1 402 611 5,2 1 537 350 11,9 Flokkur 4. Byggingarst. Verktakar 193 861 0,4 375 035 0,8 493 339 1,8 277 000 2,1 Flokkur 6. Viðskipti Verslun 5 494 036 10,5 15 599 850 31,4 10 117 942 37,6 7 380 840 57,3 Tryggingarstarfsemi 125 472 0,2 Fasteignarekstur 322 462 0,6 257945 1,0 229 700 1,8 Flokkur 7. Samgöngur Flutningar 923 136 1,8 1 181 567 2,4 253 172 0,9 371 600 2,9 Flokkur 8. Þjónusta Þjón. við atvinnurekst. 787 219 2,9 Skemmt., afþreying 335989 0,6 910 797 1,8 860 369 3,2 Kíiffi- og matsöluhús 425935 0,9 410 021 1,5 Alls 52 296 683 100 49 667 395 100 26 926806 100 12 883 639 100 Heimildir: Skattskrár Reykjawkur 1920-53. - Stjómartíðindi 1941 A, 12, 7-8; 1942 A, 26-27; 1917-53 B. -Jón Sigurðsson: „Verð- bólga á fslandi 1914-1974'', fylgitafla. Fjármálatíöindi 21 (1974). - Viðskiptaskráin 1938-53. - Lögbirtingablað 20-46 (1927-53). - fslenzkl Sjómanna-almanak 1940-41, 1944-45, 1951-52. - Þórunn Valdimarsdóttir: Sveitin viö Sundin. Bt'tskapur í Reykjavik 1870-1950 (Rv. 1986), 139-40, 144. - l.úðvík Kristjánsson: Úr bœ í borg. Nokkrar endurminningar KnudZimsens (Rv. 1952), 305. - SÍS. Ársskyrslur SfS 1940-1947. Endurpr. Rv. 1977■, Ársskj’rsla 1952,- Hagtíðindi 72 (1987), 199-205. - Munnlegir heimildamenn. 88
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Ný saga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.