Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1947, Page 65

GUÐMUNDUR G. HAGALÍN FIMMTUGUR
47
þótt strákur þykist stundum merkja
það, að henni sé ekki alveg sama um
útganginn á honum. Og kaupahjú-
in, Jói vinnumaður og Fía kaupa-
kona, bæta lítið úr skák, þótt hún
eigi svo sem að vera úr kaupstað
eins og drengurinn.
Nei, þessi austfirski bæjarbragur
er undarlegri en svo, að drengurinn
botni nokkuð í honum. Hver skilur
þessi þumbaralegu gamalmenni og
þessi þurrlegu hjón? Hver botnar í
Jóa að vera á röndum eftir kaupa-
konunni, sem altaf er að gera at
bæði í honum og húsbóndanum, eins
°g hún væri argasta skjáta? Þó er
nú alt hátíð hjá því, þegar hún fer
að kjá framan í drenginn. Fussum,
svei! Hann gefur henni bara á
hann.
Þá er nú betra að leika sér að því,
að velta steinum ofan í Jökulsár-
gilið og ólmast við hundana. Þeir
eru breint ekkert verri en aðrir
hundar og altaf til í tuskið. Og þeg-
ar maður er þreyttur og uppgefinn
af ati í hundunum og öðru striti
ú^gsins, eða þegar heimþráin til
^örnmu rumskar, þá er alltaf hægt
hlaupa upp um hálsinn á Stór-
yrnu gömlu, sem varð fegin að
afa þennan mannkálf að leggja sína
^óðurást við af því að mennirnir
öfðu nýlega slátrað hennar eigin
álfi. Og Stórhyrna gerði eigi enda-
s ePt við drenginn, því hún hvorki
j^eira né minna en bjargaði lífi
ans, þegar manneygði boli réðst á
ann uti á mýri, og bógbraut bola í
rYskingunum, svo að bóndi varð að
rf3 ^ann nauðugur viljugur.
. n sumarið líður — og drengur-
fer a® síá undir skelina á hrúð-
örlunum. Milli hans og kaupa-
konunnar verður fyrst vopnahlé og
síðan ástúðlegt samband sonar og
móður, sem kemur sér vel fyrir
móðurlausa drenginn. Hann fer að
gruna samhengi, þar sem hann sá
áður óskiljanleg, óbrúandi djúp, —
og það ekki aðeins manna á milli,
lieldur einnig í sjálfum mannssál-
unum. Hann skilur nú, að bóndi er
óhamingjusamur í hjónabandinu,
hvernig sem á því stendur, að hann
hefir stofnað til þess; kannske giftist
hann til fjár. Hann sér og, að hús-
freyja er óhamingjusöm og óskar
sér barna. Og hann fær að vita, að
gamli þumbarinn, faðir húsbóndans,
hefir á sínum duggarabandsárum
brugðið sér fram hjá konu sinni og
eignast son, sem nú er einn af höf-
uð-burgeisunum í Reykjavík, að
sögn kaupakonunnar. Honum skilst
nú líka, að Fía kaupakona hefir
mint báða karlana á liðna drauma,
og skýrir það áhrif hennar á þá.
Hitt er þó merkilegast af öllu, að
Fía sem undir það síðasta var hon-
um sem besta móðir, reyndist að
vera alræmd skjáta, eins og hann
hafði grunað í fyrstu. Um vorið
hefði drengurinn als ekki getað skil-
ið, að slíkt gæti farið saman: nú veit
hann það með vissu reynslunnar.
Hann veit nú líka, að við þessum
ólögum lífsins er ekkert hægt að
gera, nema taka þau á sig og bera
þau. Menn verða að taka lífinu eins
og það er, flókið og margþætt, með
óslítandi leyniþráðum frá manni til
manns, fullt af þjáningum bak við
blíðulætin.
Og svo stendur drengurinn þá að
leiðarlokum með lítinn silfurkross
í hnefanum, kross, sem gamla konan
þolinmóða hefir gefið Fíu að skiln-