Hugur - 01.06.2009, Blaðsíða 35

Fósturgreiningar
33
ingi sem mun fæðast með þeim kostum og göllum sem í honum búa, eða binda
enda á meðgönguna.9
Eg ætla ekki að fara mörgum orðum um hversu erfiðar þær ákvarðanir eru sem
þeir sem hér eiga hlut að máli þurfa að taka. Iðulega er um að ræða ákvörðun sem
getur skorið úr um hvort fóstrið lifir eða deyr, oft út frá upplýsingum sem ekki eru
einhlítar. Hún krefst þess að bæði fagmaðurinn og verðandi foreldrar taki afstöðu.
Þó að annað fagfólk en læknar tengist ákvörðuninni með hinum verðandi for-
eldrum þá æda ég í þessari umræðu að leggja megináherslu á stöðu læknisins. Það
er ofureinföldun á flóknum vanda að h'ta svo á að fagfólk setji fram staðreyndir
málsins og miðli þeim á hlutlausan hátt og móðirin ráði hvaða leið er farin í gegn-
um sitt upplýsta val.10 Sérhver einstaklingur sem kemur að þessu ferli hefur til-
tekið hlutverL Hann er mótaður af hlutverki sínu og þarf að vera meðvitaður um
ábyrgð þess og skyldur.11 Til að gera betur grein fyrir aðkomu læknisins að þeirri
ákvörðun sem hér er til umfjöllunar mun ég í næsta kafla útskýra þann jarðveg sem
læknisfræðin sprettur úr. Er það tilraun til að skilja betur hið læknisfræðilega
sjónarhorn; hvað það merkir að vera læknir og hvaða skyldur starfið felur í sér.
Hugmyndafræðin og hinn siðferðilegi
grundvöllur læknisfræðinnar
I umfjöllun minni um læknisfræðina vil ég byrja á að vitna í bók Alberts Jonsen,
The New Medicine and the Old Ethics, en hún hefst á þessum orðum:
Nútíma læknisfræði byggist á langri hefð í vestrænni menningu. Nú á
dögum, þegar ungt fagfólk veit nánast ekkert um sögu fagstéttar sinnar
og það virðist í tísku að láta eins og það sé engin saga fyrir tíma sýklalyfj -
anna og h'fvísindanna, jafnvel þá, mótar hin langa hefð sögunnar læknis-
fræðina. Það er eins konar siðferðileg fornleifafræði: ef grafið er niður
fyrir núgildandi siðferðilegar hugmyndir, gildi og aðferðir, þá kemur í ljós
að þetta byggist allt á fornum grunni sem er huhnn þeim sem ekki leitar.
Hin siðferðilega fornleifafræði læknisfræðinnar birtir okkur í grunninn
tvær hefðir, aðra komna frá forngrískri læknisfræði, hina frá kristinni
læknishefð miðalda.12
9 Sigríður Haraldsdóttir, „Ákvarðanataka foreldra eftir greiningu fósturgalla", Fylgirit 42 -
Kerfisbundin leit að fósturgöllum, Lœknablaðið, 2001.
10 Sjá nánari umfjöllun um þennan þátt í Ástríður Stefánsdóttir,„Siðferðislegar vangaveltur um
fósturskimun og fósturgreiningar", Fylgirit 42 — Kerfisbundin leit að fósturgöllum, Lœkna-
blaöiö, 2001. í þessari grein vek ég athygli á þætti fagmanneskjunnar í þessari ákvörðun. Eg
færi rök fyrir því að ábyrgð læknisins sé að bjóða einungis upp á boðlega valkosti. I raun hafi
hann áhrif og móti afstöðu foreldranna í gegnum þá valkosti sem þeim bjóðast.
11 Sjá umfjöllun um hlutverk og starfskyldur í Daryl Koehn, The Ground ofProfessionatEthics,
London og New York: Routledge, 1994. Sjá sérstaklega kafla 4.
12 Albert R. Jonsen, The New Medicine and the Ohl Ethics, Cambridge, Mass.: Harvard Uni-
versity Press, 1990, s. 8.