Hugur - 01.06.2009, Blaðsíða 139

Rökskortur og villuótti
137
Ég nenni ekki að elta ólar við hugmyndina um peningagræðgi enda vandséð
hvernig mætti sanna hana eða afsanna. Ég læt því bara nægja að segja að ég sé
ósammála honum um þetta. Sú staðhæfing að höfundar sjálfshjálparrita séu ekki
sálfræðimenntaðir er heldur ekki ýkja nákvæm. Að vísu virðast upphafsmennirnir
ofangreindu, Napoleon Hill og Dale Carnegie, ekki hafa hlotið formlega sálfræði-
menntun, en margir hafa slíka menntun, enda beinist árás Justmans, eins og áður
er getið, mjög að sálfræðingunum í stéttinni.Til að nefna einhverja má nefna Phil
McGraw, Wayne W. Dyer, Susan Jeffers og Jack Kornfield. Ymsir aðrir hafa sér-
hæft sig á tengdum sviðum, til dæmis M. Scott Peck (geðlæknir) og Stephen
Covey (menntunarfræðingur).
Umfjöllun Gilberts um tvennt sem er höfundum sjálfshjálparrita hjartfólgið má
einnig túlka sem merki um að hann vilji ekki vera settur í flokk með þeim. Annað
eru þær ráðleggingar að maður ætti að lifa hverja mínútu lífs síns eins og væri hún
sú síðasta, en um það segir hann að við hfum lífinu með öðrum hætti ef við bú-
umst við að það vari áfram en ef við vissum að við ættum einungis nokkrar mín-
útur eftir ólifaðar.54 Hitt er hvernig Gilbert talar um það að Ufa í núinu, en hann
segir að það sé manninum eðhlegt að muna eftir fortíðinni og sjá fyrir sér fram-
tíðina og að sá sem vih lifa í hinu eilífa núi hefði átt að fæðast mýfluga.ss
Þótt þetta kunni að vera einhverjum þarfar ábendingar á það varla við um þá
sem hafa lesið sjálfshjálparbækur um þetta eða forna heimspekinga, því bæði þessi
efni er þar að finna.56 Sú æfing að hugsa sér að maður eigi stutt eftir ólifað er til
þess gerð að fá mann tU að hugsa um það sem er manni mikilvægt í lífinu og fá
mann til að lifa svo eftir því gildismati. Hún hefur ekkert að gera með hvernig
maður myndi Ufa síðustu io mínútur ævi sinnar í örvæntingunni sem Gilbert sér
fyrir sér. Þá hefur hugmyndin um núið þann tilgang að fá einstaklinginn til að
sinna störfum sínum en fást ekki of um það sem var eða verður, því það getur hent
fólk að verða óstarfhæft vegna slíkra vangaveltna.
Raunar má segja að Gilbert megi vera ljóst að skoðanir hans á sjálfshjálparritum
séu býsna yfirborðslegar. Nefnum þó eitt enn sem hann tiltekur til frekari rök-
stuðnings fyrir að fjarlægja sig sjálfshjálparritum og skrifa ekki þannig rit. Eins og
margir vita er það almennt markmið sjálfshjálparrita að hjálpa fólki að breyta sér,
hugsa og gera öðruvísi. Svona svarar Gilbert spurningunni um hvort það sé ædun
hans með bókinni að hjálpa fólki að hugsa öðruvísi:
Bók minni er ekki ætlað að gera fólk hamingjusamt. Henni er ætlað að
gera fólk snjaht í málefnum hamingjunnar [smart about happiness\ með
því að segja því hvað vísindin hafa uppgötvað. Ég reyni að veita fólki
upplýsingar sem það getur notað (eða ekki) eins og það kýs. Starf mitt er
ekki að segja fólki hvað sé rétt. Starf mitt felst í að hjálpa því að sjá hvað
sé satt og láta það svo um að ákveða sjálft hvað það eigi að gera í málinu.57
54 Gilbert (2007: xiii).
55 Gilbert (2007: P.S. 5).
56 Sjá Róbertjack (2006: 28-40).
57 Gilbert (2007: P.S. 4).