Hugur - 01.06.2009, Blaðsíða 94

92
Peter Singer
meginreglunni að við ættum að koma okkur á stig jaðarnytja því maður gæti hald-
ið því fram að það að koma sér og fjölskyldu sinni í þá stöðu sé að valda því að
eitthvað álíka slæmt gerist. Eg mun ekki ræða það hvort sú sé raunin eða ekki, þar
sem ég sé enga góða ástæðu til að halda fram hófsamari útgáfunni af meginregl-
unni fremur en þeirri ströngu. Jafnvel þó að við samþykktum meginregluna aðeins
í sinni hófsömu mynd ætti það hið hins vegar að vera alveg ljóst að við þyrftum
að gefa það mikið til hjálparstofnana að hægja myndi á neyslusamfélaginu, sem er
háð því að fólk eyði peningum í óþarfa frekar en að gefa þá til hjálparstofnana, og
að hugsanlega myndi það hverfa með öllu. Fjölmargar ástæður eru fyrir því af
hverju þetta væri ákjósanlegt í sjálfu sér. Nú efast margir um gildi og nauðsyn
hagvaxtar, ekki aðeins náttúruverndarsinnar heldur einnig hagfræðingar.6 Enginn
vafi leikur heldur á því að neyslusamfélagið hefur haft truflandi áhrif á markmið
og lífstilgang borgara sinna. Þótt eingöngu sé litið á málið út frá neyðaraðstoð til
annarra landa, hljóta því engu að síður að vera takmörk sett hvernig við ákveðum
að hægja á efnahagslífi okkar. Svo gæti farið, ef við gæfum til dæmis fjörutíu pró-
sent af þjóðarframleiðslu okkar, að við myndum þá hægja svo mikið á efnahags-
lífinu að á endanum myndum við gefa minna en ef við gæfum 25 prósent af þeirri
miklu hærri þjóðarframleiðslu sem við hefðum úr að spila ef við takmörkuðum
íjárframlag okkar við þessa lægri prósentu.
Ég minnist aðeins á þetta sem vísbendingu um það hvers konar þætti maður
þyrfti að taka með í reikninginn við að reyna að finna heppilegustu leiðina. Þar
sem ríkisstjórnir Vesturlanda telja almennt ásættanlegt að gefa eitt prósent af
þjóðarframleiðslu sinni til hjálparstofnana, þá er vandamálið alfarið fræðilegt. Það
hefur heldur ekki áhrif á spurninguna um hversu mikið einstaklingur ætti að gefa
í samfélagi þar sem mjög fáir gefa verulegar upphæðir.
Stundum er því haldið fram, þó sjaldnar núna en áður fyrr, að heimspekingar hafi
engu sérstöku hlutverki að gegna í samfélagsmálum, þar sem flest slík mál velti
aðallega á mati á staðreyndum. Sagt er að heimspekingar hafi ekki neina sérfræði-
þekkingu á spurningum um staðreyndir og því hafi verið mögulegt að stunda
heimspeki án þess að taka neina afstöðu til hitamála í samfélaginu. Þegar móta
þarf stefnu í ýmsum þjóðfélags- og utanríkismálum þarf vafalaust sérfræðiálit á
staðreyndunum áður en hægt er að skera úr um þau eða bregðast við þeim, en
hungursneyð er klárlega ekki eitt þessara mála. Staðreyndirnar um allar þján-
ingarnar sem fólk býr við í heiminum eru hafnar yfir allan vafa. Það er heldur ekki
um það deilt, að ég held, að við getum gert eitthvað í því vandamáli, annað hvort
með hefðbundnum aðferðum hjálparstarfs eða með því að stýra fólksfjölgun eða
jafnvel hvoru tveggja. Þetta er þess vegna málefni sem heimspekingar eru færir um
að taka afstöðu til. Málefnið snertir alla þá sem eiga meiri peninga en þeir þurfa
á að halda til að framfleyta sér og sínum, eða eru í þeirri stöðu að geta brugðist við
6 Sjá til dæmis John Kenneth Galbraith, Ihe NewIndustrialState{^oston,K)by), [Idnríki okkar
daga, þýð. Guðmundur Magnússon (Reykjavík, 1985)] og E.J. Mishan, 7he Costs ofEconomic
Growth (London 1967).