Hugur - 01.06.2009, Qupperneq 171

HuGUR | 21. ÁR, 2009 | S. 169-182
Þorsteinn Vilhjálmsson
Undir regnbogann
Þankar vegna bókar um vísindaheimspeki
Inngangsorð
Þessi grein er skxifuð í tilefni af því að nýverið kom út merkileg bók eftir Erlend
Jónsson prófessor, Idvað eru vísindi?1 Hún gefur kærkomið tilefni til að fara yfir
nokkur áhugaverð atriði sem varða vísindaheimspeki og vísindafræði, stöðu þeirra
fræða á Islandi og fjalla að sjálfsögðu einnig um bókina sjálfa, kosti hennar og
galla og stöðu hennar í samhengi sínu. 1 öðrum kafla hér á eftir er efni hennar
lauslega rakið, sagður kostur og löstur á nokkrum einstökum atriðum og rætt
hvaða lesendahópi bókin er ætluð og hvernig hún muni nýtast honum. Þá verður
rætt hvernig markmið vísindaheimspekinnar horfa við vísindunum sjálfum og
fj allað nánar um „galdur aðleiðslunnar" sem er eitt af lífseigustu og mest hrífandi
vandamálum vísindaheimspekinnar. Síðan er fjallað um einfaldleika í vísindum og
svokaflaðan rakhníf Ockhams en það er regla sem getur útskýrt ýmislegt fleira í
vísindum en margir gera sér ljóst. Einnig þykir höfundi við hæfi að ræða hér stutt-
lega um sögu vísinda og vísindafræða hér á landi og stöðu vísindafræða nú á dög-
um. Að lokum verður rætt um nokkur sérstök vandamál sem upp koma þegar
menn skrifa á íslensku um alþjóðleg fræði.
A berjamó íbókinni
Það er því miður ekki á hverjum degi sem vandaðar bækur um alþjóðleg fræði
koma út á íslensku. Þegar sh'kt gerist er vissulega ástæða til að fagna og fltast um
á fræðasviðinu eins og hér verður reynt. Við byrjum á að h'ta yfir efni bókarinnar.
Fyrsti kaflinn er inngangur og fjallar um almenn viðhorf manna til vísinda í
samfélaginu. Þarna er ekki verið að ræða um vísindaheimspeki í þrengri merkingu
þess orðs, heldur um fræðasviðið vísindin í samfélaginu sem er stundum kennt í
sérstökum námskeiðum í háskólum. Að þessu le)ti má segja að viðfangsefni bók-
Erlendur Jónsson, 2008.