Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Blaðsíða 136

-LOGGILDINGARSTOFA
LÖGGILDINGARSTOFA
Hagnýt kvörðunarþjónusta á íslandi
Inngangur
Á íslandi hefur löggjafinn lagt ríka áherslu á réttar mælingar og traustar viðmiðanir í
viðskiptum alveg frá þeim tíma að sjálfstæð lagsetning hófst hér á landi. í Jónsbók, sem
lögtekin var árið 1281, voru því ákvæði um vog og mál og eiga því ákvæði um mælifræði-
leg málefni rót að rekja allt til þjóðveldisaldar. í dag gilda um þetta efni lög nr. 100/1992,
um vog, mál og faggildingu. Frá upphafi fullveldisins á Islandi árið 1918 var ljóst að
nauðsynlegt væri að fela innlendu sljórnvaldi eftirlit með lögum sem gilda um mælingar
og mælitæki sem stuðst er við í viðskiptum og var því Löggildingarstofa stofnsett í þess-
um tilgangi árið 1919. Frá þeim tíma hefur mikil þróun átt sér stað við framkvæmd eftir-
lits af hálfu stjórnvalda sem ekki er unnt að gera grein fyrir hér. Þess má þó geta að árið
1996 var starfsemi Rafmagnseftirlits ríkisins sameinuð Löggildingarstofu, sbr. nú lög nr.
146/1996, um öryggi raforkuvirkja, neysluveitna og raffanga. Auk þess hefur stofnunin
fengið ýmis ný stjórnsýsluverkefni sem tengjast viðleitni og skyldu stjórnvalda til að hafa
eftirlit með viðskiptum á Islandi. Löggildingarstofu hefur þannig verið falið almennt
eftirlit með öryggi vöru á þeim sviðum þar sem ekki hafa verið sérstök lög um eftirlit með
viðkomandi vöruflokkum, sbr. lög nr. 134/1995, um öryggi vöru og opinbera markaðs-
gæslu. Löggildingarstofu hefur jafnframt verið falið eftirlit á nokkrum sérsviðum, sbr. t.d.
lög nr. 28/2001 um rafrænar undirskriftir og einnig hefur stofnunin umsjón með tækni-
legum tilkynningum til framkvæmdastjórnar ESB og Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar,
sbr. lög nr. 57/2000, um skipti á upplýsingum um tæknilegar reglur um vörur og fjar-
þjónustu.
Allt frá stofnun Löggildingarstofu árið 1919 hefur mikilvægur þáttur í starfsemi hennar
verið að afla og viðhalda hér á landi nauðsynlegum landsmæligrunnum. I dag eru í eigu
stofnunarinnar mæligrunnar sem ætla má að séu að endurstofnvirði alls um 50 milljónir
króna sem einkum hafa byggst upp í tengslum við kröfur sem lög hafa gert um lög-
gildingu og þar með endurkvörðun mælitækja sem notuð eru til eftirlits. Fyrir atvinnu-
lífið á Islandi svo og ýmis konar rannsóknaþjónustu hefur á undangengnum áratugum
verið nauðsynlegt að hafa aðgang að kvörðunarþjónustu fyrir ýmiskonar mælitæki sem
eru nauðsynleg til að tryggja hámarksgæði í framleiðslu og rannsóknum á þeim sviðum
sem þau starfa. Lykilatriði til að ná árangri við setningu slíkra gæðamarkmiða er að
fyrirtækin og rannsóknastofur hafi aðgang að góðum og áreiðanlegum mæligrunnum
m.a. af því tagi sem Löggildingarstofa hefur byggt upp á 85 árum og þá sérstaklega á s.l.
1 3 2| Á r b ó k VFl/TFl 2003