Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Blaðsíða 263
Dæiueining
Einingin dæla hefur dæluferil sem gefur samband þrýstings og fiæðis, þ.e. e3 = G3(f3),
eins og merkt er á mynd 4. Þrýstingurinn er skilgreindur sem þrýstihæð. Einingin raf-
mótordæla gefur nýtnina fyrir bæði fasta tíðni og tíðnistýringu. Nýtnin er fall af flæði,
1) = H3(f3). Fyrir raðtengdar dælur eru þrýstihæðir dæluferlanna lagðar saman en fyrir
hliðtengdar dælur eru streymisgildin lögð saman. Fyrir dælukerfið er áreiðanleikinn
R = n, Rj fyrir raðtengdar dælur en fyrir hliðtengdar dælur gildir að R = (1 - FI/ (1 -Rj))
þar sem Rj er áreiðanleiki hverrar dælu.
Pípueining
í kaflanum um streymisgreiningu er fjallað um streymisviðnám í pípunni en hér er fjall-
að um þekkingu til að finna veggþykkt, fjarlægð milli undirstaðna og skorða ásamt vali
á útfærslu fyrir varmaþenslu. Ef ekki er til pláss fyrir þensluhlykki eru notuð þenslu-
stykki og ef pípan er á byggðu svæði er hún sett niðurgrafin í plastkápu.
Samkvæmt ANSI B31.1 á nafnveggþykkt tn pípu að vera næsta staðlaða veggþykktin
sem er stærri en tm
t„ = tm > PD / (2(SE + Py)) + A (5)
þar sem P (Pa) er hönnunarþrýstingur, D (m) er ytra þvermál, S (Pa) er leyfileg grunn-
spenna, E er suðustuðull, y er leiðréttingarstuðull og A (m) er framleiðslu- og tæringar-
frávik þykktar.
Fjarlægð milli undirstaðna vegna stöðugs álags verður að uppfylla eftirfarandi jöfnu
PD/(4 tn) + (0,75 ia) MA/Z < 1,0 Sh (6)
þar sem MA (Nm) er beygjuvægi vegna stöðugs álags, Sh (Pa) er leyfileg grunnspenna við
rekstrarástand, ia er spennuhækkunarstuðull samkvæmt ANSI B31.1 staðli og Z (m3) er
flatartregðumótstaða pípunnar.
Fyrir breytilegt álag eins og vökvaþyngd, vind, jarðskjálfta- og snjóálag eru kröfurnar
SL = PD/(4 tn) + (0,75 ia) MA/Z + (0,75 ia) MB/Z < k Sh (7)
þar sem k = 1,15 gildir þegar breytilegt álag varir minna en 10% af rekstrartíma og k = 1,20
fyrir álag sem varir minna en 1% af rekstrartíma. MB er beygjuvægi vegna breytilegs álags.
Álag á pípuna er eiginþyngd qp, vökvaþyngd qv, einangrunarþyngd qe, snjóálag qs, vind-
álag qw og jarðsjálftaálag qr Vind og jarðskálftaálag eru reiknuð samkvæmt IST 12 og IST
13 ásamt Eurocode 8. Minnsta fjarlægð sem þarf fyrir stuðning undir pípuna Lz og fyrir
hliðarskorður L,. fást með því að setja MA og MB inn í jöfnu (7) þar sem
= 1/8 ^[(qp+qe)2 L22] (8)
Mb = 1/8 'l[(ql,+qs + 0,5 qj)2 L2 + min (qw, í/;-)2 L2]
Fyrir varmaálag er álagsspennan reiknuð með
SE = FC/A + iaMc/Z<SA+f(Sh-SL) (9)
þar sem Fc er áskraftur og Mc er beygjuvægi vegna varmaþenslu,/ er stuðull sem tekur
tillit til þreytuálags og SA =/(1,25 Sc + 0,25 Sh) er leyfilegt varmaþensluálag.
Ritrýndar vísindagreinar i 259