Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Qupperneq 210

kerfisins (PSTN) fyrir dyrum sem felst í því að senda samtölin eftir pakkaskiptum netum.
Hin nýju símanet eru oft nefnd næstu kynslóðar net (NGN, Next Generation Networks).
Flestir eru þeirrar skoðunar að fjarskiptanet framtíðarinnar muni byggjast á hugmyndum
um NGN. Hins vegar hefur lítið verið fjallað um fjárhagsleg áhrif þeirrar umþreytingar
og upplýsingar á því sviði hafa verið af skornum skammti. I samkeppnisumhverfi nú-
tímans er fýsileiki verkefna gjarnan settur á fjárhagslegar vogarskálar og ákvarðanir
ráðast mest af útkomu slíkrar greiningar. Með tilkomu NGN fá fjarskiptafyrirtækin tæki-
færi til að endurnýja net sín, gera þau afkastameiri og hagkvæmari í rekstri.
Umbreyting fjarskiptakerfis yfir í NGN er flókið verkefni ef gæta á ýtrustu hagkvæmni
og lágmarka kostnað. Til að leysa þetta verkefni er skynsamlegt að nýta aðferðir
aðgerðarannsókna við hönnun og kostnaðargreiningu netsins.
Viðskiptavinir símafyrirtækja finna ekki fyrir umbreytingunni frá rásaskiptum í pakka-
skipt net. Jafnframt er óþarft að breyta ýmsum kerfum sem eru hluti af fjarskiptanetinu,
t.d. er hægt að nýta SDH-kerfið (Synchronous Digital Hierarchy) áfram en það er kerfið
sem m.a. þrýtur upp bandvídd ljósleiðaranna og leyfir nýtingu þeirra til margs konar
fjarskipta í senn. Breytingarnar verða í flutningsnetinu sem tengir hnútpunkta netsins
saman og í jaðarbúnaði netsins. Þess vegna er eðlilegt að spurt sé hvers vegna umbreyta
eigi vel virkandi kerfi eins og símakerfinu. Svarið er að finna í heildareignarkostnaði
(TCO, Total Cost of Ownership). Framleiðendur fjarskiptabúnaðar, jafnt sem fjarskipta-
félög telja að NGN muni draga úr rekstrarkostnaði og geri kleift að bjóða nýja þjónustu
sem aukið getur tekjur þeirra [1], [2], [3].
Næstu kynslóðarnet eru hugsuð þannig að í stað hefðbundinna símstöðva í PSTN kerfinu
kemur ný gerð skiptistöðva sem gerðar eru fyrir pakkaflutning [4], [5]. Þessar skipti-
stöðvar eru nefndar miðlunargáttir (MGW, Media Gateway). Fjárfesting í NGN-kerfi er
að stórum hluta í miðlunargáttum og fjöldi þeirra ræður einnig miklu um rekstrar-
kostnað kerfisins. Taka þarf ákvörðun um fjölda og staðsetningu miðlunargátta sem lág-
markar rekstrarkostnað og fjárfestingu. Að fenginni slíkri bestaðri kerfishögun er hægt að
meta hve fýsilegt er að umbreyta símakerfinu yfir í NGN.
Til þess að hægt sé að finna bestu kerfishögun þarf tvennt til, líkan af rekstri fjarskiptak-
erfisins þar sem hægt er að breyta högun þess og
algrími til þess að finna bestu lausn. Með þetta
tvennt að vopni er hægt að finna kerfishögun fyrir
NGN í símakerfi Landssímans sem veitir hag-
kvæmasta rekstur sem unnt er að ná.
PSTN-kerfið
Símakerfi Landssímans var byggt upp á undan-
förnum áratugum. Uppbygging þess var í samræmi
við það besta sem gerðist meðal annarra símafélaga
á Norðurlöndunum. Róttæk breyting hófst á 9.
áratugnum þegar kerfinu var breytt úr hliðrænu í
stafrænt kerfi. Þessari breytingu lauk árið 1995 og
var Póstur og sími meðal fyrstu símafélaga í
heiminum sem höfðu allt kerfi sitt stafrænt. Kerfið
er byggt á símstöðvum af AXE gerð frá Ericsson. í
kerfinu eru níu svæðisstöðvar sem tengjast allar við
tvær meginskiptistöðvar. Fjórar svæðisstöðvanna
eru á Reykjavíkursvæðinu og fimm á landsbyggð-
inni, sjá mynd 1.
2 0 6
Arbók VFl/TFl 2003