Læknablaðið - 15.01.1995, Blaðsíða 85

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
71
hefur sýnt fram á að lyfjagjöf í æð gefur mun
hraðari þolmyndun en lyfjagjöf í gegnum
munn, endaþarm eða undir húð. Algengustu
aukaverkanirnar, hægðatregðu og ógleði, þarf
að fyrirbyggja þegar frá upphafi. Skýringar á
illviðráðanlegum aukaverkunum er oftast að
finna í lélegrar þekkingu læknisins á eðli verkja
og lífefnafræðilegri hegðun lyfsins.
Fœrni í mannlegum samskiptum: Lipurð og
næmni í mannlegum samskiptum er nauðsyn-
leg þeim sem sinna dauðvona sjúklingum og
aðstandendum þeirra. Flestir dauðvona sjúk-
lingar með illkynja sjúkdóm halda sínu andlega
atgervi þrátt fyrir líkamlega hrörnun. Hinn
deyjandi er hins vegar merktur af sínum sjúk-
dómi og hefur lítið úthald þannig að viðtölin
þurfa að vera stutt hverju sinni. Það á aldrei að
vera vafamál hvort ræða eigi við viðkomandi
sjúkling, heldur miklu fremur hvenær það er
gert og hvernig. Hvers væntir dauðvona sjúk-
lingur af lækni? Einhvers sem lofar bata? Nei,
mun sjaldar en menn halda, enda eru sjúkling-
ar skynsamari en svo. Þeir hafa einfaldlega
þörf fyrir lækni sem;
* hlustar, skynjar og skilur
* útskýrir á einföldu og skýru máli
* leyfir spurningar
* svarar af hreinskilni
* þröngvar ekki „sannleikanum “ upp á neinn
* upplýsir fjölskylduna
* hjálpar sjúklingi að skipuleggja framtíðina
* yfirgefur hann ekki
* hefur tíma og gefur sér tíma
Góð tjáskipti felast ekki í að tala mikið eða
viturlega heldur fyrst og fremst í að hlusta á
það sem sagt er, skynja það sem er ósagt, sýna
með orðum og látbragði að maður skynji þann
veruleika sem hinn deyjandi lifir í, þora að tala
um erfið mál, vera hreinskilinn í öllu svörum
þó án þess að þröngva öllum sannleikanum
upp á sjúklinginn. Það er ekki alltaf þörf á að
tala svo mikið um hið óumflýjanlega. Mikil-
vægara er að vera reiðubúinn og færast ekki
undan þegar sjúklingurinn óskar þess að tala.
Samtal læknis og sjúklings er gagnkvæm sam-
skipti sem byggjast á trúnaði og virðingu fyrir
sjúklingnum sem einstaklingi.
HELSTU HEIMILDIR:
1. Bolund C. Övergripande etisk och psykologisk analys.
Cytostatikbehandling vid cancer. Stockhom: Konsensus-
konferens 13 — 15 november 1990.
2. Arnason V. Líkn og dauði. Siðfræði lífs og dauða.
Reykjavík: Rannsóknarstofa í siðfræði, 1993.
3. Slevin ML, Stubbs L. Plant HJ, et al. Attitudes to chemo-
therapy: comparing views of patients with cancer with
those of doctors, nurses and general public. Br Med J
1990; 300: 1458-60.
4. Owen C, Tennant C, Levis J, Jones M. Suicide and eu-
thanesia: Patients attitudes in the context of cancer. Psy-
cho Oncol 1992; 1: 79-88.
5. Bolund C. Cancer och sjhlvmord. Varken den starkes val
eller den svages flykt. Lakartidningen 1986; 83: 1392-5.
6. The Canadian Palliative Care Curriculum. Neil MacDo-
nald for The Canadian Committee on Palliative Care
Education, 1991.
7. Arnason S. Um meðferð langvinnra verkja í kjölfar ill-
kynja sjúkdóma. Læknaneminn 1994; 1: 33-68.