Læknablaðið - 15.01.1995, Blaðsíða 46

36
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
með þremur ásum þar sem skannið gaf lengd
og breidd en dýptin var talin vera sú sama og
breiddin. Góð samsvörun var milli aðferðanna
(r=0,797, n=347 ) nteð um það bil 10% hærra
mati samkvæmt skanni en þó sáust allt að +/-
45% frávik.
Stefnt var að því að kirtill yrði fyrir um það
bil 70 Gy geislun. Stærð kirtils og 24t joðupp-
taka voru helstu ákvörðunarþættir í útreikn-
ingum á geislaskammti, samkvæmt neðan-
greindri formúlu þar sem talan 7000 er sú geisl-
un sem stefnt er að (í einingunni rad; lGy =
100 rad) og 805 er umreikningsstuðull vegna
eininga og helmingunartíma joðs í kirtlinum
(11):
skammtur (mCi) = 7000 x kirtilþungi (g)
805 x 24t IJ1I upptaka (%)
Aðferðir. Könnun meðal sjúklinga og lœkna:
Sendir voru spurningalistar til 387 sjúklinga
(82,7% af hópnum) en 81 reyndist annað hvort
dáinn eða fannst ekki af öðrum sökum. Spurt
var meðal annars hvort þeir hefðu þurft að
taka T4 eftir geislajoðmeðferðina og þá hversu
lengi. Svör bárust frá 303 sjúklingum (78,3%).
Til að meta áreiðanleika svaranna var haft
samband við heimilislækna sjúklinga sem voru
meðhöndlaðir á árabilinu 1985-1991 og þeir
beðnir að athuga í sínum skrám sömu atriði og
sjúklingarnir höfðu verið spurðir um. Svör
fengust frá læknum varðandi 88 sjúklinga
(48,1%) af þeim 183 sem svöruðu á tímabilinu.
Úrtakshópur og mœlingar: A árinu 1993
komu til blóðsýnatöku 109 sjúklinga valdir með
slembiúrtaki af suðvesturhorni landsins, úr
hópnum sem svarað hafði í könnuninni
(35,5%). Eingöngu voru kallaðir til sjúklingar
sem aðeins höfðu fengið einn geislaskammt. I
hópnum voru 28 sjúklingar með Graves sjúk-
dóm sem voru taldir hafa eðlilega starfandi
skjaldkirtil (tóku ekki T4) og 75 Graves sjúk-
lingar sem höfðu verið greindir með skjald-
vakabrest og voru farnir að taka T4 en 20 sjúk-
linga úr þeim hópi báðum við um að sleppa T4
inntöku í 12 daga fyrir sýnistökuna. Einnig
voru í hópnum sex sjúklingar sem höfðu verið
með heitan hnút fyrir geislajoðmeðferðina,
fimm þeirra nú með eðlilega starfandi skjald-
kirtil en einn á T4 meðferð. í sermi þessara
sjúklinga voru mæld hormónin T4, FT4 og
TSH með aðferðum sem áður er lýst (10).
Staðtölulegir útreikningar: Við samanburð
meðaltala var notað t-próf Stúdents. Aðferð
Pearsons var notuð við reikning á samsvörun-
arstuðli (r) og aðferð minnstu kvaðrata (least
squares) til þess að fá fram fylgnilínu (regress-
ion line) breyta (12). Marktækismörk voru val-
in p<0,05.
Niðurstöður
Athugaður var fjöldi sjúklinga sem með-
höndlaður var með geislajoði, þar af fjöldi
sjúklinga með heitan hnút, og tíðni á þörf end-
urtekninga á meðferð, fyrir hvert ár tímabils-
ins. Tafla I sýnir niðurstöður þar sem tvö ár
hafa verið tekin saman í hverjum dálki. Reynd-
ist fjöldi meðhöndlaðra sjúklinga aukast mark-
tækt yfir tímabilið (p<0,001) svo og hlutfall
meðhöndlaðra sjúklinga með heitan hnút
(p<0,01) en tíðni endurtekninga breyttist ekki
marktækt. í töflu II eru sýndar nokkrar stað-
tölur (statistics) varðandi sjúklinga með Gra-
ves sjúkdóm fyrir geislajoðmeðferðina. Á
tímabilinu varð marktæk minnkun á kirtilstærð
sjúklinga fyrir meðferð (p<0,05) en aldur og
gefinn geislaskammtur breyttust ekki. Joð-
upptaka 4t og 24t minnkaði yfir tímabilið en
ekki marktækt (p<0,3 og p<0,2).
I töflu III er sýndur samanburður á nokkrum
þáttum fyrir meðferð, hjá tveimur hópum
sjúklinga með Graves sjúkdóm, þeirra sem
þurftu aðeins einn geislaskammt (hópur I) og
þeirra sem þurftu fleiri (hópur II). Fyrri hópur-
inn var einnig borinn saman við þriðja hópinn
(hópur III) en í honum voru sjúklingar með
heitan hnút sem fengu einn geislaskannnt. Sjö
sjúklingar með heitan hnút þurftu fleiri en einn
skammt (16,7%). Sjúklingar í hópi II voru
marktækt yngri, höfðu stærri kirtil, hærri T4 og
T3 gildi (ekki sýnt í töflu), hærri 4t og 24t
joðupptöku auk þess sem 4t/24t hlutfall, sem
gefur til kynna umsetningarhraða kirtilsins,
reyndist hærra en hjá sjúklingum í hópi I.
Sjúklingar í hópi III voru marktækt eldri en
sjúklingar í hópi I, höfðu minni kirtil, lægri T4
og T3 gildi (ekki í töflu) auk lægri 4t og 24t
joðupptöku og lægra 4t/24t hlutfall.
I töflu IV hefur skjaldkirtlum sjúklinga með
Graves sjúkdóm verið skipt í hópa eftir þyngd
og fyrir hvern hóp er sýnd geislajoðupptaka og
geislaskammtur á hvert gramm kirtils, 4t
geislajoðupptaka, tíðni skjaldvakabrests og
tíðni endurtekinna meðferða. Taflan sýnir að
við fjórfalda þyngdaraukningu skjaldkirtils
varð fjórföld logaritmísk minnkun á 24t joð-
upptöku á hvert gramm kirtilsins og tvöföld