Uppeldi og menntun - 01.07.2014, Blaðsíða 121

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(2) 2014 121
jóhanna Karlsdóttir
hlutverks kennara gagnvart nemendum hvað aukna þátttöku þeirra og ábyrgð á eigin
námi varðar.
Kaflann Skólamenning og skólaþróun í ljósi nýrrar Aðalnámskrár grunnskóla eftir Ólaf
H. Jóhannsson tengi ég líka forystu í skólaþróun þó svo að þar sé einnig fjallað um
fagmennsku starfsmanna almennt. Í kaflanum kemur vel fram hvernig standa má að
breytingum og skólaþróun sem byggist á menningu hvers skóla. Athyglisvert er hve
ríkjandi viðhorf og gildi eru mikilvæg þegar skólamenning er skoðuð og henni lýst
(bls. 155–156). Hið sama gildir um skoðun Ólafs á áherslum Aðalnámskrár sem kveða
á um mótun og þróun skólamenningar sem styður skólaþróun og er því í anda sam-
vinnu og samvirkrar fagmennsku sem Trausti Þorsteinsson (2003) fjallar um (sjá bls.
167).
Kafli Rúnars Sigþórssonar um sérfræðiþjónustu við leik- og grunnskóla er settur
hér undir umfjöllun um forystu. Í honum fjallar Rúnar um rannsókn sína á opinber-
um stefnuskjölum um sérfræðiþjónustu sveitarfélaga við leik- og grunnskóla, eftir
að hún var færð yfir til sveitarfélaga fyrir 15 árum. Umfjöllun Rúnars er ýtarleg og
upplýsandi þar sem hann gerir meðal annars grein fyrir mikilvægum forsendum sér-
fræðiþjónustu skóla. Áhugavert er að lesa um það sem Rúnar kallar menntandi skóla-
starf og um sérfræðiþjónustu sem stuðning við starf. Niðurstöður rannsóknarinnar
eru sérlega athyglisverðar fyrir alla aðila skólasamfélagsins, ekki síður þá sem marka
stefnuna en þá sem eiga að fylgja henni.
Fagmennska
Tveir kaflar fjalla beint um fagmennsku kennara. Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar
um hlutverk og fagmennsku kennara í stefnu sveitarfélaga út frá rannsókn sem hann
gerði á stefnuskjölum þeirra á heimasíðu Sambands íslenskra sveitarfélaga. Ingólf-
ur Ásgeir greindi orðræðu þessara skjala um kröfur til kennara í leik-, grunn-, og
framhaldsskólum. Ingólfur Ásgeir er eini höfundurinn sem skrifar út frá samstarfi
við Trausta, en það var í námskeiði við kennaradeild Háskólans á Akureyri. Hann
mátar niðurstöður sínar við viðfangsefni stúdenta og skrif Trausta um fagmennsku
kennara. Niðurstöður þeirrar vinnu eru mjög áhugaverðar, meðal annars í ljósi þró-
unar kennarastarfsins frá einyrkjastarfi til samstarfs og samvirkni við aðra starfsmenn
skóla (sjá bls. 143–145).
Að verðskulda traust. Um siðferðilegan grunn fagmennsku og starf kennara er heiti kafla
sem Sigurður Kristinsson skrifar. Hann útskýrir nákvæmlega og með skýrum og góð-
um dæmum hvað átt er við með hugtakinu fagmennska, bæði í víðum og þröngum
skilningi (bls. 238–243). Einnig skilgreinir hann hugtakið fagmennska ýtarlega út frá
þríþættri skuldbindingu, sem er kunnátta, færni og alúð. Áhugaverð er umfjöllun um
fagmennsku kennara þar sem gengið er út frá þremur þróunarstigum Hargreaves
sem Trausti fjallaði um í títtnefndum kafla árið 2003. Þar geta kennarar mátað sig við
þrenns konar fagmennsku og skoðað hvað á best við um þá, til dæmis við mótun og
þróun eigin fagmennsku og starfskenningar. Kafli Sigurðar er einnig gott viðfangsefni
fyrir lærdómssamfélag skóla við skólaþróun og mótun skólamenningar og stefnu
skóla. Þetta er afar mikilvægt umfjöllunarefni þar sem stutt er síðan kennarar fóru