Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Síða 142

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013142
stoðir og stÓlpar
ytri sKilyrÐi
Í seinni tíð hef ég í auknum mæli rætt það við samverkafólk mitt, bæði í skólanum og
á öðrum vettvangi skólamála, að mér hefur þótt eins og umræðan um velferð barna
og ungmenna sé sett í nokkurs konar aðskilin hólf. Skólinn á að sjá um, tryggja, stuðla
að, bera ábyrgð á ... og svo framvegis – og starfa samkvæmt lögum, reglugerðum,
viðmiðunum, kúrfum, mati og alls konar ytri skilyrðum. Til viðbótar er hið svokall-
aða stoðkerfi þar sem leitast er við að hlúa að þeim sem þurfa á sérfræðiþjónustu að
halda eða fara sérsniðnar leiðir í skólastarfinu. Við sem störfum í skólunum fáum
leiðarljós, menntastefnu á hverjum tíma, námskrár og handleiðslu með ýmsum hætti
sem blandast síðan inn í það skólaumhverfi sem skapast í hverjum skóla. Mér finnst
skorta að sambærileg ytri skilyrði styrki foreldra í þeirra hlutverki. Það þarf að leggja
skýrari línur, setja fram hvata til að foreldrar átti sig betur á ábyrgð sinni og skyldum
þegar kemur að skólastarfinu og gildi þess að það skapist gagnvirk áhrif, ef svo má
að orði komast. Hvað skyldu margir foreldrar vita hver ábyrgð þeirra er samkvæmt
íslenskum grunnskólalögum, svo dæmi sé tekið?
Ég veit að margir gera sér ágæta grein fyrir því hvernig þeir geti stuðlað að heil-
brigði og velferð barna sinna og unglinga og stutt þá með ráðum og dáð án þess
að geta vitnað í lög. Hugmyndir um uppeldisgildi eru að sjálfsögðu ekki ræktaðar
í skólakerfinu einu saman. Ég er fyrst og fremst að undirstrika það hve umræðan er
skólatengd þegar kemur að uppeldi og menntun.
aÐ brEyta ViÐHOrfUM
Í þessu sambandi vil ég benda á þá staðreynd að þegar óskað er eftir aðkomu foreldra
að fræðslustarfi fyrir foreldrahópinn, kynningum og fleira þess háttar er augljóst að
margir setja þátttöku af því tagi ekki endilega í forgang. Tiltekinn hópur lætur sig
aldrei vanta meðan aðrir láta aldrei sjá sig. Án efa hefur vinnuálag og lífsstíll okkar
Íslendinga þar áhrif. Ég hef einnig á tilfinningunni að í þessum efnum ríki ólíkt við-
horf í röðum foreldra eftir skólastigum; leikskólastiginu, grunnskólastiginu að ég tali
nú ekki um framhaldsskólastiginu. Þátttaka foreldra virðist vera sjálfsagðari á yngsta
skólastiginu. Ef til vill má rekja það til þess að á hverjum morgni koma foreldrar alla
leið inn í skólann, eiga samskipti við kennara og annað starfsfólk og mynda með því
persónuleg tengsl og nærveru.
„þaÐ Er nú Eins Og þaÐ Er“
Á fundi sem ég sótti með skólastjórum í vor var meðal annars rætt um innleiðingu
nýrrar aðalnámskrár. Einn fundarmanna tók þannig til orða að foreldrar væru almennt
tregir að sækja fundi sem tengdust málefni eins og innleiðingu nýrrar námskrár og
bætti við: „Það er nú eins og það er.“ Það er staðreynd að foreldrar eru tregir að mæta
á „almenna“ fundi í skólum, einhverra hluta vegna.