Læknablaðið - 15.02.2001, Blaðsíða 7

FRÁ RITSTJÓRN
Heilsugæsla á
höfuðborgarsvæðinu í vanda
Uppbyggingu heilsugæsl-
m unnar á höfuðborgarsvæð-
W inu miðar hægt. Löng bið er
r ■' eftir tímum hjá heimilis-
Y 'J-Sg læknum. Þessi undirstöðu-
þáttur heilbrigðisþjónust-
unnar er vel skilgreindur í
Emil L. lögum um heilbrigðisþjón-
Sigurðsson ustu °g þar er tíundað hvaða
þjónustu á að veita. Hins
vegar hefur láðst að búa svo
um hnútana að heilsugæslan geti sinnt sínu hlut-
verki og er fjöldi fólks á Stór-Reykjavíkursvæðinu
án heimilislæknis.
Almennt viðmið er að einn heimilislæknir sinni
um 1.500 skjólstæðingum. Þannig ættu að vera um
120 heimilislæknar starfandi á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu. I dag eru þeir rúmlega 90.
Fjöldi fólks þarf að bíða óeðlilega lengi eftir
þjónustu og er eðlilega ósáttur við þessa bið.
Ymsar sögur tengdar kvörtunum vegna þessarar
biðar komast á kreik. Þannig barst sú saga inn á
fund ritstjórnar Læknablaðsins að á einni
ákveðinni heilsugæslustöð á Reykjavíkursvæðinu
væru þeir sem ekki fengju tíma hjá heimilislækni
settir í einn pott og síðan væru nokkur nöfn dregin
úr þessum potti og þeir heppnu fengju viðtal hjá
lækni. Þannig heimilislæknalóttó kannast þó
enginn við sem starfar innan heilsugæslunnar.
Óánægja sjúklinga beinist oft á tíðum gegn
starfsfólki heilsugæslunnar sem reynir þó af
fremsta megni að sinna sem flestum og veita góða
þjónustu. Eðli heimilislækninga felst í samfelldri,
heildrænni þjónustu þar sem sjúklingar hitta alla
jafnan sinn heimilislækni. Heimilislækningar á
ekki að stunda með biðlistum. Bið eftir tíma hjá
heimilislækni ætti ekki að vera lengri en tveir til
þrír dagar og heimilislæknirinn ætti að geta sinnt
bráðatilfellum sem upp koma meðal skjólstæðing-
anna samdægurs.
Hver er þá vandi heilsugæslunnar á Stór-
Reykjavíkursvæðinu? í grundvallaratriðum er um
hróplega undirmönnun og skort á húsnæði að
ræða. Heilbrigðisyfirvöld hafa ekki sinnt
iippbyggmgiinni sem skyldi á þessu fjölmennnasta
svæði landsins. Fólksfjölgun á höfuðborgar-
svæðinu hefur einnig verið mikil síðastliðin ár og
aukið enn á vanda heilsugæslunnar. Þá hafa
Höfundur er sérfræðingur í heimilislækningum.
væntingar og kröfur fólks til þjónustunnar breyst.
Afleyðing þessa er meðal annars sú að sjúklingar
sækjast meira eftir þjónustu utan dagvinnutíma.
Þannig eru fleiri og fleiri farnir að nýta sér kvöld-
og helgarþjónustu sem bæði heimilislæknar og
aðrir læknar veita. Meðal þessara sjúklinga er
ákveðinn hópur sem einfaldlega hefur ekki í önnur
hús að venda. Hefur ekki neinn ákveðinn
heimilislækni og fær þau svör þegar hringt er á
heilsugæslustöðvar að bið eftir tíma hjá heimilis-
lækni sé löng og ekki sé unnt að skrá sig hjá
heimilislækni þar sem þeir séu allir þegar með of
marga sjúklinga skráða.
Fyrir þremur árum sagði þorri heimilislækna
störfum sínum lausum. Tilgangurinn var tvíþættur:
annars vegar að knýja á um ýmsar breytingar
varðandi heilsugæsluna almennt og hins vegar að
fá leiðréttingu á kjörum sínum. Niðurstaða þessara
deilna lauk með því að samkomulag varð milli
heimilislækna og stjórnvalda um að Kjaranefnd
úrskurðaði um launakjör heimilislækna. Úr-
skurður Kjaranefndar um laun heimilislækna fól í
sér þá grundvallarbreytingu að stærsti hluti
launanna varð föst laun en hlutfall greiðslna fyrir
ýmis læknisverk minnkaði til muna. Ég held að
flestir heimilislæknar hafi fagnað þannig breytingu
á uppbyggingu launanna. Samfara þessu virðist
sem fjöldi sjúklinga, sem heimilislæknar sinna á
hverjum degi, hafi minnkað. Ekki er þó þar með
sagt að afköstin hafi minnkað þar eð fjöldi
sjúklinga, sem sinnt er, er ekki einhlítur mæli-
kvarði á afköst. Sjúklingar fá nú í flestum tilvikum
lengri tíma hjá heimilislækni og unnt er að taka á
fleiri heilsufarsvandamálum. Gæði þeirrar læknis-
þjónustu sem veitt er hafa því mjög sennilega
batnað. Hins vegar eru heimilislæknar bundnir á
klafa sem láglaunahópur meðal lækna með sér-
menntun. Til að bíta höfuðið af skömminni hefur
Kjaranefnd einnig ákveðið að úthluta þeim
læknum, sem starfa á svæði sem er undirmannað,
svokölluðum einingagreiðslum eða bónus. Fjölgi
læknum hins vegar á svæðinu lækka þessar
greiðslur og hverfa þegar mönnunin verður eðlileg.
I þessu felst mikil mótsögn og meiri uppbygging og
fjölgun lækna á höfuðborgarsvæðinu yrði þannig í
raun kostuð af læknunum sjálfum, því laun þeirra
lækka við það að læknum fjölgar. Áfram er
heimilislæknum, einum sérfræðilækna, óheimilt að
starfa sjálfstætt og fá samning við Trygginga-
stofnun ríkisins (TR).
Nýliðun meðal heimilislækna er einnig verulegt
Frágangur
fræðilegra greina
Höfundar sendi tvær gerðir
handrita til ritstjórnar
Læknablaðsins,
Hlíðasmára 8,200
Kópavogi. Annað án nafna
höfunda, stofnana og án
þakka sé um þær að ræða.
Greininni fylgi yfirlýsing
þess efnis að allir höfundar
séu lokaformi greinar
samþykkir og þeir afsali
sér birtingarrétti lil
blaðsins.
Handriti skal skilað með
tvöföldu línubili á A-4
blöðum. Hver hluti skal
byrja á nýrri blaðsíðu í
eftirtalinni röð:
• Titilsíða, höfundar,
stofnanir, lykilorð
• Ágrip og heiti greinar á
ensku
• Ágrip á íslensku
• Meginmál
• Þakkir
• Heimildir
Töflur og inyndir skulu vera
á ensku eða íslensku, að
vali höfunda.
Tölvuunnar inyndir og gröf
komi á rafrænu formi
ásamt útprenti. Tölvugögn
(data) að baki gröfum fylgi
með.
Sérstaklega þarf að semja
um birtingu litniynda.
Eftir lokafrágang berist allar
greinar á tölvutæku formi
með útprenti. Taka skal
fram vinnsluumhverfi.
Sjá upplýsingar um frágang
fræðilegra greina:
http://www.icemed.is/
laeknabladid
Umræðuhluti
Skilafrestur efnis er 20.
hvers mánaðar nema
annað sé tekið fram
Læknablaðið 2001/87 103