Læknablaðið - 15.02.2001, Blaðsíða 17

FRÆÐIGREINAR / RISTILKRABBAMEIN
þess að æxli flokkist sem signethringsfrumu-
krabbamein (signet ring carcinoma) þurfa meira en
helmingur frumna að vera af signethringsfrumugerð.
Æxlin voru einnig flokkuð eftir þroskunargráðu sam-
kvæmt sömu reglum. Vel þroskuð æxli teljast þau
sem mynda reglulega kirtla, meðalþroskuð æxli þau
sem hafa miður þroskaða kirtla og illa þroskuð þau
sem hafa einhverja kirtilmyndun en eru annars með
lítil auðkenni vefjagerðar. Stigun æxlisvaxtar eftir
vexti innan og utan ristilsins var gerð samkvæmt
reglum kenndum við Dukes og síðan endurbættum
af Tumbull og félögum (3). Stigin eru skilgreind
þannig að á stigi A er æxli innan ristilsveggjar, á stigi
B hefur æxli vaxið út úr vegg, á stigi C eru meinvörp i
svæðiseitla eingöngu og á stigi D eru fjarmeinvörp
fyrir hendi. Illkynja æxli í sepum eru tekin með í
þessari rannsókn, en slík æxli teljast illkynja ef þau
eru vaxin í stilk sepans.
I flestum tilvikum var unnt að notast við
upprunalegar vefjasneiðar, annars voru nýjar sneiðar
skornar úr vefjakubbum. Stöku sinnum þurfti að
beita sérlitunum í þeim tilgangi að komast nær réttri
vefjagreiningu.
Staðsetning æxlis var skilgreind samkvæmt
upplýsingum á beiðni um vefjarannsókn, vefjasvari
og krufningarlýsingu eftir því sem við átti og
ákvörðun tekin á þeim forsendum hvort æxli var talið
til ristilkrabbameins eða sem endaþarmskrabba-
mein. Á sömu forsendum var staðsetning innan
ristils, í botnristil (coecum), risristil (ascending
colon), hægri ristilbugðu (right colic flexure),
þverristil (transverse colon), vinstri ristilbugðu (left
colic flexure), fallristil (descending colon) og
bugaristil (sigmoid colon) skilgreind. Einnig var gerð
grófari staðsetningarákvörðun svarandi til hægri
hluta ristils (botnristill og risristill), miðhluta ristils
(hægri ristilbugða, þverristill og vinstri ristilbugða)
og vinstri hluta ristils (fallristill og bugaristill).
Fjölþátta aðhvarfsgreiningu var beitt til þess að
prófa marktekt breytna og tímabila (4). Kí-kvaðrats-
prófi var beitt til ákvörðunar marktektar mismunar á
hlutföllum. Nýgengi og aldursstöðlun voru sam-
kvæmt Heimsstaðli (World Standard) (5).
Vísindasiðanefnd hefur samþykkt rannsóknar-
áætlunina. Persónuvernd hefur verið tilkynnt
rannsóknaráætlunin.
Niðurstöður
í Krabbameinsskrá eru upplýsingar um 1265
Islendinga sem greindir voru með ristilkrabbamein á
35 ára tímabilinu 1955-1989. Af þeim uppfylltu 1205
skilyrði okkar fyrir greiningunni ristilkrabbamein.
Karlar voru 572 og konur 633, sem gefur kynja-
hlutfall karlar/konur 0,9. Aldursstaðlað nýgengi
heildarinnar 1205 aðlagað alþjóðastaðli á 100 þúsund
íbúa jókst á rannsóknartímabilinu, eða úr 8,2 á
100.000 íbúa í 21,8 á 100.000 hjá körlum og úr 7,9 á
Percent
45
Coecum Colon Hepatic flexure Transverse Splenic flexure Decending Sigmoid colon
ascendens colon colon
□ Male
□ Female
■ Total
Other-
unspecified
Anatomical location
Figure 2. Carcinoma ofthe colon in Iceland 1955-1989. Location ofthe tumours within
the colon.
(69,8 ár hjá körlum og 70,8 ár hjá konum) og breyttist colon depictedfor the seven
ekki á rannsóknartímabili okkar. five year time intervals of
Af þessum 1205 æxlum höfðu 1133, eða 94%, thestudyperiod.
verið greind vefjafræðilega en 72, eða 6%, með
öðrum aðferðum.
Smásjárgler og vefjasýni fundust fyrir 1109 manns
af þeim 1133 sem upprunalega höfðu verið greindir
vefjafræðilega og er sá hópur uppistaðan í meina-
fræðilega hluta rannsóknar okkar.
Niðurstöður vefjaflokkunar eru sýndar í töflu I.
Hefðbundið kirtlakrabbamein (adenocarcinoma
NOS) myndaði langstærsta hópinn og næst í röðinni
var slímkrabbamein. Breytingar á innbyrðis hlutfalli
þessara tveggja æxlistegunda urðu ekki á
rannsóknartímabilinu.
Læknablaðið 2001/87 113