Læknablaðið - 15.02.2001, Síða 19

FRÆÐIGREINAR / RISTILKRABBAMEIN
□ Right
■ Middlc
Undetermined
Dukes class
Percent
35
□ Poorly diííerentiated
■ Well differentiated
■ ■
Right colon
Lcft colon
Location of tumour
Figure 8. The well and the poorly differentiated grading categories of
colon carcinoma in relation to tumour location within the colon. The
Figure 7. Dukes stages ofcolon carcinoma in relation to location within
the colon (colon separated into right, middle and left). Tumours ofDukes
stages C and D together were significantly more often located in the right poorly differentiated tumours were significantly more often located in the
colon as compared to the middle and left colon (p = 0.04) right colon as compared to the left colon (p<0.0001).
ristils í samanburði við mið- og vinstri hluta ristils
(p<0,0001) en hlutfall þeirra minnkaði síðan jafnt og
þétt eftir því sem neðar dró í ristilinn. Hið gagnstæða
kom í ljós með vel þroskuð æxli sem voru oftar í
vinstri hluta ristils í samanburði við mið- og hægri
hluta ristils (p=0,01).
Mynd 9 sýnir að samband var á milli stigunar og
þroskunargráðu þar sem æxli á stigum A og B saman
voru marktækt betur þroskuð en æxh á stigum C og
D saman (p<0,001).
Umræða
Nýgengi: Ristilkrabbamein er á meðal algengustu
krabbameina hjá þróuðum þjóðum heims og var
nýgengi á árunum 1983-1987 hæst í Norður-Ameríku,
Norður-Evrópu og Astralíu eða á bilinu 16-35 á
100.000 íbúa (6). Á Norðurlöndum, á árabilinu 1955-
1980, var nýgengi samkvæmt krabbameinsskrám hjá
báðum kynjum hæst í Danmörku, síðan nokkuð
lægra en svipað innbyrðis á Islandi, í Noregi og í
Svíþjóð, og áberandi var það lægst í Finnlandi (7).
Hækkun nýgengis var nokkuð jöfn hjá báðum
kynjum á öllu tímabilinu í löndunum fimm. Á tíma-
bilinu 1987-1993 hafði nýgengi í Noregi náð svipuðu
marki og í Danmörku, samkvæmt krabbameins-
skrám (karlar: Noregur 23,3 Danmörk 22,6 og konur:
Noregur 20,8 Danmörk 22,0), á íslandi og í Svíþjóð
var það nokkuð lægra (karlar: ísland 19,6 Svíþjóð
17,1 og konur: ísland 15, Svíþjóð 14,9) og enn var það
lægst í Finnlandi (karlar: 13,0 og konur: 11,7) (8).
Nýgengi samkvæmt Krabbameinsskrá hjá íslend-
ingum á rannsóknartímabili okkar nær þrefaldaðist á
meðal karla og nær tvöfaldaðist á meðal kvenna og
hjá hinum Norðurlandaþjóðunum nema Svíum varð
aukning á svipuðu tímabili eða nær tvöföldun hjá
báðum kynjum (7,8). Höfundar hafa ekki fundið
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
□ Grade 1
■ Grade 2
EO Grade 3
illll
Dukes A Dukes B Dukes C Dukes D Undetermincd
rannsóknaniðurstöður frá öðrum löndum og þar á
meðal ekki frá hinum Norðurlöndunum þar sem
gögn frá krabbameinsskrám hafa verið endurskoðuð
á sama hátt og við höfum gert.
Ekki er skýring til á breytilegri tíðni ristilkrabba-
meina milli Norðurlandaþjóða og ekki er ákveðin
skýring til á nýgengisaukningu þessara æxla. Breyt-
ingar þær sem orðið hafa á fæðuvenjum á íslandi, það
er hækkun á hlutfalli grófmetis, grænmetis og ávaxta,
hefur að minnsta kosti ekki náð að draga úr
nýgengisaukningunni hjá íslendingum á rannsóknar-
tímabilinu. Tilkoma ristilspeglana á síðari hluta
rannsóknartúnabilsins ásamt fjarlægingu ristilsepa
hefur heldur ekki náð að draga sýnilega úr nýgengis-
aukningu á tímabilinu.
Staðsetning: Nær helmingur af þeim 1109
sjúklingum sem rannsókn okkar nær til fengu æxlið í
vinstri hluta ristils. Á rannsóknartímabilinu varð
Figure 9. Tumour
differentiation grades
shown according to Dukes
stages ofcolon carcinoma.
Tumours ofDukes stages A
and B together were
significantly better
differentiated than lumours
ofstages C and D together
(p<0.001).
Læknablaðið 2001/87 115