Læknablaðið - 15.02.2001, Blaðsíða 55

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ÚRSKURÐUR SIÐANEFNDAR
að lögmaðurinn, Sif Konráðsdóttir hrl., hafi getið
þess að hún hafi fengið færa sérfræðinga til að
yfirfara álit læknisins. Greinargerðin hafi verið
óundirrituð og lögmaðurinn neitað að láta uppi
hverjir hinir „færu sérfræðingar“ væru. Tilurð málsins
tengist mjög sérhæfðu sviði innan geðlæknisfræði
sem ekki sé einu sinni á færi almennra geðlækna að
ijalla um fyrir rétti án sérstaks undirbúnings.
Nokkrum vikum seinna hafi kærði gefið sig fram sem
höfundur greinargerðarinnar.
Greinargerð kærða um álitsgerð kæranda var að
áliti kæranda ekki fyrst og fremst fagleg gagnrýni á
efnisatriði álitsgerðar kæranda heldur persónuleg og
rætin. Með því að undirrita ekki greinargerðina og
svo með því að lögmaðurinn hafi neitað að gefa upp
höfund hennar hafi kærði og lögmaðurinn falið þá
augljósu staðreynd að það hafi ekki verið „færir
sérfræðingar" sem fóru yfir álitsgerð kæranda heldur
læknir sem hafi enga sannanlega faglega þekkingu til
að fjalla um það sérhæfða svið sem málið snerist um.
I ritinu Læknar á Islandi, útg. árið 2000, séu upplýs-
ingar um kærða og þar komi í ljós að kærði hafi verið
virkur vísindamaður á sviði sameindaerfðafræði en
hvergi komi fram að hann hafi öðlast sérstaka þjálfun
á sviði almennra geðlækninga og enn síður á því
þrönga sérsviði sem greinargerð hans fjalli um.
Kærandi telur að kærði hafi með því að semja
greinargerð til Siðanefndar LI um efni sem sé
órafjarri sérsviði hans, brotið V. meginreglu siða-
reglna, en þar segi: „Þekkið eigin takmarkanir og
hæfni annarra."
Kærði hafi með sömu röksemdum og að ofan
brotið 2. gr. siðareglna 2. mgr., en þar segi: „Lækni
hlýðir í starfi sínu að fara sem minnst út fyrir það
verksvið sem menntun hans tekur til.“
Enn fremur hafi kærði gerst brotlegur við 19. gr.
siðareglna LI með því að villa á sér heimildir á bak
við hugtakið „færir sérfræðingar“ eins og standi í
bréfi lögmanns kæranda, þegar ekkert bendi til þess
að kærði hafi haft faglega þekkingu til að fjalla um
málið á þann hátt sem eðli málsins geri kröfu um.
Líta verði svo á að kærða hafi verið kunnugt um á
hvern hátt lögmaðurinn hagaði kynningu á
sérfræðivinnunni að baki greinargerðarinnar í fylgi-
bréfi sínu.
Málsástæöur og rökstuðningur kærða
Af hálfu kærða er því haldið fram að síðan siða-
reglum LÍ var síðast breytt 1992 hafi orðið miklar
breytingar á lagaákvæðum um tjáningarfrelsi. Arið
1995 hafi tjáningarfrelsisákvæði stjórnarskrárinnar
nr. 33/1944 verið rýmkuð verulega, sbr. lög nr.
97/1995. Samkvæmt 1. mgr. 73. gr. stjórnarskrárinnar
séu allir frjálsir skoðana sinna og sannfæringar.
Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar eigi hver maður rétt
á að láta í Ijós hugsanir sínar en ábyrgjast verði hann
þær fyrir dómi. Samkvæmt 3. mgr. sömu greinar megi
eingöngu setja tjáningarfrelsinu skorður með lögum
í þágu allsherjarreglu eða öryggis ríkisins, til verndar
heilsu eða siðgæði manna eða vegna réttinda eða
mannorðs annarra enda teljist þær nauðsynlegar og
samrýmist lýðræðishefðum. Ari fyrr með lögum nr.
62/1994 um mannréttindasáttmála hafi ákvæði
mannréttindasáttmálans verið lögfest hér á landi.
Ákvæði 10. gr. sáttmálans um tjáningarfrelsi séu
sambærileg ákvæðum 73. gr. stjórnarskrárinnar.
Ákvæði siðareglna LI verði því að túlka í ljósi nýrri
lagaákvæða um tjáningarfrelsi og vert sé að minnast
þess að siðareglur gangi aldrei framar en lagareglur.
Kærði telur að þegar hin kærðu ummæli séu
skoðuð í ljósi 73. gr. stjórnarskrárinnar og þeirra
lögfestu takmarkana á tjáningarfrelsinu sem leiði af
XXV. kafla almennra hegningarlaga, beri að sýkna
hann af kröfum kæranda. Allar takmarkanir á
tjáningarfrelsinu beri nú að skýra þröngt og verði að
víkja nema sýnt sé fram á í hverju tilviki að beiting
takmörkunar hafi verið nauðsynleg í lýðræðisþjóð-
félagi. Ákvæði siðareglna LÍ er varða takmarkanir á
tjáningarfrelsi lækna verði ekki skýrð rýmra en 73.
gr. stjórnarskrárinnar, sbr. og 10. gr. laga um mann-
réttindasáttmála Evrópu. Annað væri skýlaust brot á
lögvernduðum rétti lækna sem annarra borgara til
tjáningarfrelsis.
Samkvæmt 73. gr. stjórnarskrárinnar og 10. gr.
laga um mannréttindasáttmála Evrópu verði
skoðanafrelsi ekki settar skorður með lögum. í
skoðanafrelsi felist einnig réttur til að koma
skoðunum sínum opinberlega á framfæri. Skoðana-
frelsinu tilheyri einnig svonefndir gildisdómar sem
felldir séu um menn og málefni og séu ályktanir sem
dregnar séu af tilteknum staðreyndum og séu skoðun
og mat þess sem gildisdóminn fellir og verði hvorki
sannaðar né afsannaðar að neinu marki. Sum þeirra
ummæla sem kærandi kæri fyrir séu dæmigerðir
gildisdómar sem öllum í réttarríki sé sér að vítalausu
heimilt að láta opinberlega í ljós og geti með engu
móti varðað við siðareglur LI. Um sé að ræða
skoðanir kærða á tilteknum gögnum í tilteknu saka-
máli og ályktanir hans um þessi gögn sem hann hafi
dregið eftir vandlega yfirferð gagnanna og sjálfstæða
vinnu við fræðiheimildir.
Kæran beri með sér að kærandi telji kærða ekki
mega láta opinberlega í ljós skoðun sína á álitsgerð
kæranda þar sem kærði sé ekki fagmaður á sérsviði
kæranda og geti því ekki dæmt um vinnubrögð hans.
Kærurnar virðist því öðrum þræði byggjast á því að
kærði hafi ekki haft faglegar forsendur til að hafa
skoðun á álitsgerð kæranda. Þessi málsástæða kær-
anda standist ekki ákvæði um tjáningar- og skoðana-
frelsi. Kærði telur sig hafa fullan rétt á því að hafa þá
skoðun sem hann kýs á álitsgerð kæranda og til að tjá
sig um þá skoðun opinberlega. Til þess þurfi hann
ekki faglegar forsendur enda sé tjáningarfrelsið ekki
bundið við neinar slíkar forsendur. Eigi það jafnt við
Læknablaðið 2001/87 151