Læknablaðið - 15.02.2001, Blaðsíða 48

UMRÆÐA & FRÉTTIR / KONUR í LÆKN ASTÉTT
Tafla VII. Hlutfall karla og kvenna í stööum lækna á
Landspítalanum í desember 2000*.
Starfsheiti Konur(%) Karlar (%) Samtals n
Aöstoöarlæknir (45) (55) 31
Deildarlæknir (41) (49) 98
Læknir meö sérmenntun (23) (77) 294
Yfirlæknir (5) (95) 66
Forstööulæknir (5) (95) 22
Lækningaforstióri (100) 1
* Upplýsingar frá starfsmannasviöi Landspítala.
heimilis- og heilsugæslulækningar (51%), kvensjúk-
dómalækningar (49%), geðlækningar (48%), svæf-
ingalækningar (38%), barnalækningar (36%), karl-
þéttar-lyflækningar (20%), röntgen- og rannsókna-
stofulækningar (15%) og skurðlækningar (8%). Ekki
liggja fyrir samanteknar upplýsingar um sérgreinaval
lækna almennt en í töflu VI má sjá sérgreinaval
kvenna í læknastétt á íslandi. Upplýsingarnar eru frá
LI frá árinu 2000 og miðast við sérfræðiviður-
kenningar veittar á Islandi.
Erindi sem erfiöi?
Flestir læknar starfa á höfuðborgarsvæðinu. Þegar
litið er til þess hvaða störfum þeir gegna á stærsta
vinnustað landsins, Landspítalanum, sést að munur-
inn milli kynjanna er mestur í eldri aldurshópunum, í
stöðum sérmenntaðra lækna, yfirlækna og forstöðu-
lækna en minni í hópi aðstoðar- og deildarlækna eins
og sést á töflu VII. Flestir eru í fullu starfi en læknar
með sérmenntun eru helst í hlutastarfi.
Áskorun til framsýnna stjórnenda
Það er ljóst af þeim tölulegu upplýsingum sem hér
hafa verið kynntar að svipaðar breytingar eru að
verða á kynjahlutföllum í læknastétt hér á íslandi eins
og þegar hafa orðið víða í nágrannalöndum okkar.
Þar hafa læknafélög og stjórnendur heilbrigðis-
stofnana brugðist við breytingum með ýmsum hætti
til að tryggja eðlilega þróun heilbrigðisþjónustunnar
og nýtingu mannaflans. Það voru lengi viðhorf
þjóðfélagsins og kvenna sjálfra sem réðu því að þær
fóru fáar í læknanám og enn færri leituðu eða fengu
frama í starfi. Hlutverk móður og húsmóður þótti illa
samrýmast jafn krefjandi starfi þannig að margar
þeirra sem náðu langt kusu að vera einhleypar. Margt
hefur breyst síðan þá en staðreyndin er samt sú að á
sama skeiði ævinnar þegar flestir hasla sér völl og fóta
sig á starfsvettvangi læknisfræðinnar eiga flestar
konur börn sín. Starfsþjálfun og sérmenntun er því oft
undir álagi mikillar vinnu og fjarvista frá heimili fyrir
unga foreldra og veldur aukaálagi á margar konur í
læknastétt.
Stjórnendur og vinnuveitendur beina nú sjónum
sínum í æ ríkara mæli að mikilvægi þess að vinnandi
fólk nýti krafta sína og þekkingu í jafnvægi og sátt við
hlutverk sitt innan fjölskyldu. Það er í anda þeirrar
stefnu og viðhorfsbreytingar að nýlega voru sett lög á
Alþingi um aukinn rétt foreldra til fæðingarorlofs.
Læknafélag Islands brást vel við á árunum 1990-
1991 eins og kom fram hér að ofan og hafði í huga
sérstakar aðgerðir sem nauðsynlegar væru til að
tryggja læknum jafnrétti til að nýta menntun sína og
samfélaginu öruggt framboð læknisþjónustu. Ekki
varð beint framhald á þeirri viðleitni og síðan hefur
verið stofnað sérstakt félag kvenna í læknastétt á
íslandi innan LÍ (FKLÍ) á árinu 1999. í því eru nú um
80 félagar. Hliðstæð félög hafa verið til í áratugi á
hinum Norðurlöndunum og víðar, bæði í Evrópu og
Bandaríkjunum.
Því er spáð að þörf verði fyrir enn fleiri lækna í
náinni framtíð en nú eru brautskráðir úr læknadeild
til að sinna þeim kröfum sem gerðar eru um
nútímalega heilbrigðisþjónustu. Læknar hafa lokið
löngu námi og mikilvægt er að þekking þeirra nýtist
samfélaginu. Þær öru breytingar sem eru að verða á
nýliðun í læknastétt á íslandi hvetja því til endur-
skoðunar í þeim anda sem réði viðbrögðum stjórnar
LÍ í byrjun 10. áratugar síðustu aldar. Það er trú mín
að framsýn stjórn LI muni svara þessu kalli tímans og
eiga frumkvæði að stefnumörkun fyrir félagið og
einnig að samstarfi um þessi mál við læknadeild og
stjórnendur heilbrigðisstofnana.
Heimildir
1. Hannesdóttir H. Staða kvenna í læknastétt á íslandi.
Læknaneminn 1989; 42: 59-62.
2. Agnarsdóttir G. Ráðstefna um stöðu kvenna í læknastétt
haldin 7. mars 1991 á vegum Læknafélags íslands í Borgartúni
6. Læknablaðið/Fréttabréf lækna 1991; 9 (7): 2-4.
3. Einarsdóttir Þ. Lákaryrket i förándring. En studie av den
medicinska professionens heterogenisering og
könsdifferentiering [monografi nr. 63]. Göteborg: Sociologiska
institutionen, Göteborgs universitet; 1997.
4. Einarsdóttir Þ. Leyndardómar læknastéttarinnar - kynbundð
val lækna á sérgreinum. Bryddingar. Um samfélagið sem
mannanna verk. Reykjavík: Félagsvísindastofnun Háskóla
íslands og Háskólaútgáfan; 2000.
144 Læknablaðið 2001/87