Læknablaðið - 15.02.2001, Blaðsíða 8

FRÁ RITSTJÓRN
vandamál, eins og hjá ýmsum öðrum sérgreinum
innan læknisfræðinnar. Þannig eru mun færri sem
sækja um lausar stöður heilsugæslulækna en áður var
og sumar stöður tekst vart að manna. Afar erfitt er að
fá lækna til afleysinga sem gerir það að verkum að
undirmönnunin verður mun sýnilegri. Nokkur hópur
heimilislækna hefur á síðustu árum ákveðið að
hverfa til annarra starfa. Þessir heimilislæknar hafa
ákveðið að læra nýja sérgrein, til dæmis geðlæknis-
fræði eða endurhæfingu og telja hag sínum betur
borgið þannig. Þetta er auðvitað verulegt áhyggjuefni
en lýsir þó nokkuð vel stöðu mála innan heilsu-
gæslunnar.
Hvað er til ráða? Það er Ijóst að málið snýr fyrst
og fremst að heilbrigðisyfirvöldum. Fjölga þarf
heimilislæknum á höfuðborgarsvæðinu þannig að
hver læknir sinni um það bil 1.500 manns. Jafnframt
þarf að stokka algerlega upp kjör heimilislækna
þannig að þau verði sambærileg við kjör annarra
sérfræðilækna. Það væri unnt að gera með því að gefa
heimilislæknum, eins og öðrum sérfræðingum, mögu-
leika á að starfrækja eigin stofu. Heimilislæknar sem
væru í vinnu á heilsugæslustöðvum gætu þannig
unnið, eins og aðrir sérfræðingar, einhvern hluta
vikunnar á eigin stofu, eða samið um aðstöðu á
heilsugæslustöðinni þar sem þeir vinna, kjósi þeir
svo. Laun þeirra yrðu þannig samsett á sambærilegan
hátt og laun annarra sérfræðilækna, það er föst laun
og svo laun vegna stofureksturs frá TR. Á þann hátt
myndi tvennt vinnast, annars vegar bætt kjör fyrir
heimilislækna og þannig yrði starfið eftirsóknar-
verðara og hins vegar meiri afköst. Sú hugmynda-
fræðilega vinna um framtíðarsýn og fleira sem
Heilsugæslan í Reykjavík hefur farið út í er að ýmsu
leyti jákvæð. Hún getur vafalaust skerpt á þeim
atriðum og þeirri sýn sem menn hafa á heilsu-
gæslunni í náinni framtíð. Ekki verður hins vegar séð
hvernig aðgengi og biðtímar styttist við þessa vinnu
og ljóst að fleira þarf að koma til. Huga þarf að
breytingum á reglum um fjöldatakmarkanir í lækna-
deild. Fyrir 10-15 árum voru útskriftarhópar í lækna-
deild 50-64 manns. í dag ætti því að vera unnt að
útskrifa 50 læknakandídata á hverju ári.
Ekki dugir fyrir heilbrigðisyfirvöld að skella
skollaeyrum við þessu. Ef það er raunverulegur vilji
yfirvalda að hafa heilsugæslu sem stendur undir
nafni er nauðsynlegt að bretta upp ermarnar og ljúka
uppbyggingu heilsugæslunnar á höfuðborgar-
svæðinu. Jafnframt þessu þarf að sjálfsögðu að
tryggja landsbyggðinni örugga og stöðuga heilsu-
gæslu til framtíðar. Hugsjónin um heildræna, sam-
fellda þjónustu sérmenntaðra lækna í heimilis-
læknisfræðum er gott veganesti að hafa á þeirri leið
sem framundan er. Hætt er við að hugsjónin ein
verði þó í versta falli berjanesti eitt fyrir
heilsugæsluna ef heilbrigðisyfirvöld sýna ekki í verki
þann vilja og þann metnað sem birtist í lögum og
reglugerðum sem lúta að heilsugæslunni.
OXIS® TURBUHALER®
Draco, (960107)
INNÚÐADUFT; R 03 A C 13
Hver mældur skammtur inniheldur: Formoterolum INN, fúmarat tvíhýdrat 6 mfkróg, sem samsvarar 4,5
míkróg/úðaskammt eða 12 míkróg sem samsvarar 9 míkróg/úðaskammt, Lactosum, einhýdrat. Eiginleik-
ar: Verkunarháttur: Formóteról er öflugur sértækur beta2-örvi sem veldur slökun á sléttum vöðvum í
berkjum. Formóteról hefur þess vegna berkjuvflckandi áhrif hjá sjúklingum með tímabundna þrengingu í
öndunarvegum. Berkjuvíkkun hefst fljótt, innan 1-3 mín. eftir innúðun og verkunarlengd er að meðaltali 12
klst. eftir einn skammt. Lyfjahvörf: Frásog: Innúðað formóteról frásogast hratt. Hámarksþéttni í plasma
næst um 15 mín. eftir innúðun.í rannsóknum hefur komið fram að meðalmagn af formóteróli sem berst til
lungna eftir innúðun með Turbuhaler-tæki er um 21-37% af mældum skammti. Heildaraðgengi (sý-
stemískt) fyrir það magn sem berst til lungna er um 46%. Dreifing og umbrot: Plasmapróteinbinding er
um 50%. Formóteról er umbrotið með beinni glúkúróníðtengingu og O-afmetýleringu. Ensímið sem veld-
ur O-afmetýleringu hefur ekki vcrið greint. Heildarplasmaklerans og dreifingarrúmmál hafa ekki verið á-
kvörðuð. Útskilnaður: Formóteról skilst að mestu leiti út sem umbrotsefni. Eftir innúðun, útskilst 6-10% af
gefnum skammti í þvagi á óbreyttu formi. Um 20% af skammti gefnum í æð skilst út í þvagi á óbreyttu
formi. Lokahelmingunartími eftir innúðun er áætlaður 8 klst. Abendingar: Einkenni um berkjuþrengingu
hjá sjúklingum með astma. Oxis Turbuhaler má gefa til að lina berkjuþrengingu þegar meðferð með
barksterum hefur ekki reynst árangursrík. Frábendingar: Ofnæmi fyrir formóteróli. Meðganga og
brjóstagjöf: Takmörkuð reynsla er af notkun lyfsins hjá konum á meðgöngutíma. í dýrarannsóknum á for-
móteróli hefur það valdið fylgjulosi sem og dregið úr lífslíkum nýbura og fæðingarþyngd. Þessi áhrif komu
fram við talsvert hærri þéttni lyfsins en fást við klíníska notkun Oxis Turbuhaler. Þar til frekari upplýsing-
ar liggja fyrir skal einungis nota Oxis Turbuhaler á meðgöngutíma að vel íhuguðu máli. Ekki er vitað hvort
formóteról berst í brjóstamjólk kvenna. Oxis Tubuhaler skal því ekki gefa konum með bam á bijósti. For-
móteról hefur fundist í litlu mæli í mjólk rotta. Varúð: Astmasjúklingar, sem þurfa meðferð með beta2-
örva, ættu einnig að fá hæfilega bólgueyðandi meðferð með barksterum. Sjúklingum skal ráðlagt að taka á-
fram bólgueyðandi lyf eftir að meðferð með Oxis Turbuhaler er hafin, jafnvel þó að dragi úr einkennum. Ef
einkennin hverfa ekki, eða ef auka þarf skammta af beta2-örvum, bendir það til þess að sjúkdómurinn sé
að versna og að endurmeta skuli astmameðferðina. Hvorki skal hefja meðferð né auka skammta við
versnun sjúkdóms.Gæta skal varúðar hjá sjúklingum með skjaldvakaóhóf (thyrotoxicosis) eða alvarlega
hjarta- og æðasjúkdóma eins og blóðþurrðar hjartasjúkdóma (ischemic heart diseases), hraðsláttarglöp
(tachyarrhythmias) og alvarlega hjartabilun. í byrjun er mælt með tíðari blóðsykursmælingum hjá sykur-
sjúkum vegna hættu á blóðsykurshækkun af völdum beta2-örva. Alvarleg kalíumþurrð getur orðið við
beta2-örva meðferð. Sérstakrar varúðar skal gæta hjá sjúklingum með bráðan alvarlegan astma, þar sem sú
hætta sem er til staöar getur aukist við súrefnisskort (hypoxia). Kalíumþurrð getur aukist við samtímis
mcðfcrð með xantínafleiðum, sterum og þvagræsilyfjum. Þess vegna skal fylgjast með kalíumgildum í
sermi. Oxis Turbuhaler inniheldur 450 pg af mjókursykri í hverjum skammti. Þetta magn hefur venjulega
ekki í för með sér hættu fyrir sjúklinga með mjólkursykuróþol. Engin gögn eru fyrirliggjandi um notkun
Oxis Turbuhaler hjá bömum. Áhrif skertrar lifrar- eða nýmastarfsemi á lyfjahvörf formóteróls og lyfja-
hvörf hjá öldruðum eru óþekkt. Þar sem brotthvarf formóteróls byggist aðallega á umbrotum má búast við
hærri gildum hjá sjúklingum með alvarlega skorpulifur. Aukavcrkanir: Algengar (>!%): Miðtaugakerfi:
Höfuðverkur. Hjarta- og æðakerfi: Hjartsláttarónot. Beinagrindarvöðvar: Skjálfti. Sjaldgœfar (0,1-1%):
Miðtaugakerfi: Æsingur, eirðarleysi, svefntmflanir. Beinagrindarvöðvar: Vöðvakrampar. Hjarta- og
œðakerfi: Hraðsláttur. Mjög sjaldgæfar (<0,1 %): Húð: Útbrot, ofsakláði. Öndunarvegir: Berkjusamdrátt-
ur. Efnaskipti: Kalíúmþurrð/blóðkalíumhækkun. Skjálfti og hjartsláttarónot geta komið fram en em venju-
lega væg og minnka við áframhaldandi notkun. Eins og við á um alla meðferð með innúðalyfjum, getur
þverstæður (paradoxial) berkjusamdráttur komið fram í einstaka tilvikum. Milliverkanir: Engar sértækar
rannsóknir á milliverkun hafa verið gerðar á Oxis Turbuhaler. Samtímis meðferð með öðmm adrenvirkum
lyQum getur aukið óæskileg áhrif Oxis Turbuhaler. Samtímis meðferð með xantínafieiðum, stemm eða
þvagræsilyfjum geta aukið hættuna á kalíumþurrð við notkun beta2-örva. Kalíumþurrð getur aukið hættu á
hjartsláttartruflunum hjá sjúklingum á meðferð með digitalis.
Kínidín, dísópýramíð, prókaínamíð, fentíazín, andhistamín (terfenadín) og þríhringlaga geðdeyfðarlyf geta
lengt QT-biIið og aukið hættu á sleglahjartsláttartmflunum. Beta-blokkarar geta dregið úr eða komið í veg
fyrir verkun Oxis Turbuhaler. Oxis Turbuhaler skal þess vegna ekki gefa samtímis beta-blokkumm (þ.m.t.
augndropar) nema brýna nauðsyn beri til. Ofskömmtun: Engin reynsla er á meðferð ofskömmtunar. Að
líkindum leiðir ofskömmtun til áhrifa sem em einkennandi fyrir beta2-örva: Skjálfti, höfuðverkur, hjart-
sláttarónot og hraðsláttur. Lágþrýstingur, efnaskiptablóðsýring (metabolic acidosis), kalíumþurrð og blóð-
sykurshækkun geta einnig komið fyrir. Veita skal stuðningsmeðferð og meðferð gegn einkennum.
Skammtastœrðir handa fullorðnum: Venjulegir skammtar: 4,5-9 pg einu sinni til tvisvar á dag. Skammt-
inn má gefa að morgni og/eða að kvöldi. Skammt að kvöldi má gefa til þess að koma í veg fyrir að sjúk-
lingur vakni vegna einkenna næturastma. Sumir sjúklingar geta þurft 18 pg einu sinni eða tvisvar á dag.
Forðast skal stærri skammta en 18 pg. í klínískum rannsóknum hefur verið sýnt fram á að verkunarlengd
lyfsins er um 12 klst. Ávallt skal leitast við að gefa Iágmarks skammt sem verkar. Skammtastcerðir handa
börnum: Engin gögn eru fyrirliggjandi um notkun Oxis Turbuhaler hjá bömum. Athugið: Oxis Turbuhal-
er er tæki sem er drifið með innöndun. Það þýðir að þegar sjúklingur andar að sér í gegnum munnstykki
tækisins berst lyfið með innöndunarloftinu til loftvega. Mikilvægt er að leiðbeina sjúklingum um að anda
kröftuglega og djúpt að sér í gegnum munnstykkið til þess að tryggja hámarksskammt. Þar sem lítið magn
af lyfmu er gefið í hveijum skammti, er mögulegt að sjúklingur finni hvorki bragð né verði á annan hátt var
við lyfið við gjöf. Upplýsingar um lyfið fylgja hverri pakkningu þess. Geymsla: Lyfið skal geyma í um-
búðunum vandlega lokuðum.
Pakkningar og verð:
Innúðaduft 4,5 míkróg/úðaskammt: 60 úðaskammtar í Turbuhaler-úðatæki. Kr. 3.751.
Innúðaduft 9 míkróg/úðaskammt: 60 úðaskammtar í Turbuhaler-úðatæki. Kr. 4.527.
Umboð á íslandi: Pharmaco hf. AstraZeneca
Hörgatúni 2, 210 Garðabær Sími: 535-7151 Fax: 565-7366
104 Læknablaðið 2001/87