Tímarit Máls og menningar - 01.05.1948, Blaðsíða 15

FYRIR llUNDRAtí ÁRUM
5
voru bældar uiður 1834 og 1839, og næstu árin á eftir gætti þeirra
lítt á yfirborðinu. Flest drógu þau sig út úr virkum stjórnmálum
og biðu átekta.
A grundvelli þessarar flokkaskipanar lifði konungsveldi Loðvíks
Filippusar og átti oft ónæðissama ævi. Fyrstu tíu ríkisstjórnarár
hans sátu tíu ráðuneyti við völd. En á árunum 1840—48 sat aðeins
ein ríkisstjórn að völdum, ráðuneyti Guizots. Þótt svo liti út sem
stjórnarfar Frakklands sigldi öruggan byr, þá magnaðist andstaðan
gegn því með hverju ári meðal verkalýðs og smáborgarastéttar, er
höfðu engin pólitísk mannréttindi. I fulltrúadeild franska þingsins
urðu stjórnarandstöðuflokkarnir æ harðorðari, er stjórnin vildi í
engu rýmka um kosningaréttinn, og Guizot svaraði kröfum þeirra
með þessum köldu orðum: Enrichez-vous, Messieurs! •— Auðgið
yður, herrar mínir, þá getið þér orðið kjósendur! Meirihluta sín-
um á þingi fékk ráðuneyti Guizots eingöngu haldið með mútum,
kosningabrellum og embættaveitingum, og þessi skjólgarður póli-
tískrar spillingar fékk hrundið hverri sókn andstöðuflokkanna. En
niðri í djúpum Jrjóðfélagsins gróf ólgan um sig, hinar vinnandi lág-
stéttir dreymdi um gjörbyltingu á öllum þjóðfélagsháttum, leyni-
legir söfnuðir sósíalista og kommúnista vörpuðu vígorðum sínum
niður í þessa eldfimu frönsku alþýðu, sem tekin var mjög að ókyrr-
ast í viðskiptakreppu þeirri, er brast á 1847 og olli miklum her-
virkjum í atvinnulífinu. Ný og furðuleg vígorð kvöddu þessa al-
þýðu til baráttu. Okunn hönd skrifaði á hallarvegg hins franska
þjóðfélags: Skipulagning vinnunnar! Rétturinn til vinnu! Febrúar-
byltingin stóð fyrir dyrum. Nokkrum árum áður hafði þýzka skáld-
ið Heinrich Heine skrifað í fréttapistlum sínunr frá París þessi orð:
„Þessi andstæðingur hinnar frönsku ríkisstjórnar fer enn huldu
höfði og hefst við eins og snauður ríkisarfi í kjallara hins opinbera
þjóðfélags, í þeirn katakombum, þar sem nýtt líf ber brum og blöð
í dauða og rotnun. Kommúnisminn er dulnefni þessa háskalega and-
stæðings, er teflir fram drottnun öreiganna með öllum sínum af-
leiðingum gegn ríkjandi borgarastétt. Það verður hræðileg hólm-
ganga. Hvernig mun henni ljúka? Það vita aðeins guðirnir og gyðj-
urnar, sem geta skyggnzt á bak við skikkju Skuldar. En það eitt
vitum vér: þótt kommúnisminn sé lítt í tal færður og liggi á hálm-