Tímarit Máls og menningar - 01.05.1948, Side 19

KYRIK HUNDRAÐ ÁRUM
9
sagnfræðingurinn Lamartine, einn mælskasti og orðsnjallasti mað-
ur Frakklands, en lítt fallinn til stjórnarforustu nema þegar allt lék
í lyndi og eindrægnin ríkti ein. Og það skorti sannarlega ekki á
eindrægni flokkanna þetta 24. febrúarkvöld, er París var ljósum
skreytt eftir sigur lýðveldisins, og allar stéttir féllust í faðma. Bráða-
birgðastjórnin bafði verið mynduð á grundvelli þess samkomulags,
að lýðveldi yrði stofnað, er gengist fyrir félagslegum umbótum.
Allar stéttir kepptust við að votta hver annarri hollustu sína. Roth-
schild, hinn mikli auðkýfingur, skrifaði sig á söfnunarlista til styrkt-
ar þeim, er særzt höfðu i bardögunum, og hertogaynjur Parísar
stofnuðu félög til líknar fátækuin og vesölum. Herinönnum Loðvíks
Filippusar var boðið að sverjast í fóstbræðralag við sigurvegarana
úr lýðstéttinni. Klerkar kirkjunnar stökktu vígðu vatni á tré frels-
isins, sem gróðursett voru víðs vegar um borgina. Þetta var stytzta
og óblóðugusta bylting í sögu Frakklands. Þessari byltingu var
lokið að kvöldi hins 24. febrúar.
4.
En þegar slökkt hafði verið á hátíðablysum byltingarinnar, færð-
ist grár veruleikinn aftur yfir land og lýð. Hin einhuga franska
lýðveldisþjóð vaknaði að morgni hins 25. febrúar og sá, að hún
skiptist í stéttir með andstæða hagsmuni. Og nú hófst nýr þáttur í
leiknum. Þann dag gengu 80.000 verkamanna til ráðhússins undir
rauðum fána, er vakti ógn og skelfingu meðal eignastéttanna. Lam-
artine fékk friðað þá og fengið þá til að halda þrílita fánanum, en
setja rauðan skúf á stöngina. Við sama tækifæri neyddi Louis Blanc
Lamartine til að lýsa því yfir, að lýðveldið skyldi bæta réttinum
til vinnu við þau mannréttindi, er lýðveldið mundi tryggja þegnum
sínum. Með því móti gáfust bráðabirgðastjórninni nokkur setu-
grið. En þremur dögum síðar fylkti verkalýðurinn enn liði til ráð-
hússins og krafðist þess, að ný stjórnardeild yrði sett á stofn: ráðu-
neyti jramjara og vinnu. Stjórnin varð við þessari kröfu á þann
hátt, að skipuð var nefnd til að rannsaka hag verkalýðsins. Hafði
nefnd þessi aðsetur í Luxembourghöll og voru sósíalistar bráða-
birgðastjórnarinnar, Louis Blanc og Albert, formenn hennar. Nefnd