Tímarit Máls og menningar - 01.05.1948, Blaðsíða 47

HVERS VEGNA ÉG BÝÐ MIG FRAM
37
sæld bandarísku þjóÖarinnar, því að aðaláhugamál beggja flokkanna
er að auka gróða einokunarhringanna. Þess vegna hefur kaupmátt-
ur meðalvikulauna bandarískra verkamanna, 49 dollarar, minnkað
svo mikið, að bann jafnast nú á við kaupmátt 29,50 dollara árið
1939. Þess vegna hefur gróði iðnaðarhringanna komizt upp í 17,5
milljarða dollara, en var 5 milljarðar árið 1939. Og þess vegna
liafa háðir flokkarnir forðazt raunverulegt verðlagseftirlit eins og
heitan eld. Háu verðlagi fylgir mikill gróði, og mikill gróði er aðal-
takmark þeirra, sem ráða yfir þessum tveimur stjórnmálaflokkum.
Þannig var þessu hóflausa verðlagi, með tilsvarandi gróða, kom-
ið á samkvæmt áætlun. Þetla var skipulagt af mönnum, sem spyrna
á móti skipulagningu í þágu friðar og velmegunar. Þótt neitunar-
hrópin og skannnirnar glymji svo hátt, að þau nái til himins, mun
þetta verða óhagganleg staðreynd, unz handaríska þjóðin nær aftur
völdunum yfir örlögum sínum í eigin hendur.
Völd einokunarhringanna eru ekki ný, — Bandaríkjamenn hafa
frá upphafi og án tillits til annars skoðanamunar háð baráttu við
þau, — en nú hafa þau náð slíkum vexti, að hverjum manni, konu
og barni í öllum heiminum er búinn hráður voði. Um leið og vér
veitum einokunarvaldinu mótstöðu gerumst vér samherjar feðra
vorra. Vér tölunr enn einu sinni tungu Bandaríkjanna, — berjumst
við einokunina eins og feður vorir hafa harizt við hana frá tímum
Jeffersons til Franklíns Roosevelts. Jefferson hlaut sigur í slíkri
viðureign, þegar lýðveldi vort var á bernskuskeiði, þótt einokunar-
auðfélög, eins og þau gerast nú, tækju ekki að þróast fyrr en eftir
borgarastríðið. Abraham Lincoln kom auga á upphafið sökum hinn-
ar furðulegu framsýni sinnar. í alvarlegri viðvörun til bandarísku
þjóðarinnar kvaðst hann óttast, að þessi sambræðsla peningavalds-
ins gæti vaxið og þanizt út, unz það, en ekki bandaríska þjóðin,
ætti jörð Bandaríkjanna og drottnaði yfir ríkisstjórninni.
Og árið 1888 sagði Cleveland forseti í boðskap til Þjóðþingsins:
..Hlutafélög, sem ættu að vera háð ströngum lögum og vera þjónar
fólksins, eru óðum að verða húsbændur fólksins.“
Arið 1913 sagði Wilson forseti: „Húsbændur ríkisstjórnarinnar
í Bandaríkjunum eru samanlagðir auðkýfingar og iðjuhöldar
Bandaríkjanna“. Á dögum Wilsons áttu 200 stærstu hlutafélögin