Tímarit Máls og menningar - 01.03.1952, Side 23

HEIMA OG HEIMAN
13
Það sé fjarri mér að gera lítið úr námi sem erlendir listamenn sækja
til Parísar; hvergi einsog þar hefur evrópisk list blómgast við breyti-
legan skólabrag hina síðustu mannsaldra; það er sennilega erfitt og
kanski ógerlegt að vera listamaður á vorum tímum án þess að þekkja
parísarlist síðustu kynslóða útí æsar, — að öðrum kosti eiga menn á
hættu að vita hvorki hvar þeir standa né hvar þeir lenda. Það er erfitt
að verða sjálfstæður listamaður nema maður viti nokkuð vel hvað
aðrir listamenn hafa gert næst manni í tíma og rúmi; margt sem máli
skiftir fyrir þróun heimslistarinnar hefur gerst í París, og þessa þekk-
íngu verður listamaðurinn að samsama sjálfum sér. En það stendur
hvergi skrifað, og villukenníng að halda það fyrir ófrávíkj anlegt lög-
mál, að útlendíngar eigi að apa tísku Parísar en París að skapa tísku
heimsins. Eitt framar öllu öðru, eftilvill hið eina sem útlendir lista-
menn geta lært í París, það er að mála ekki einsog parísarskólinn.
Friðarstefna evrópumanna
Þegar ferðast er um Evrópu verður vart aðeins einnar andlegrar
stefnu um þessar mundir, hún andar úr hverjum krók og kima, hún
birtist í tali hvers manns sem við er rætt um almenn efni, þó ekki sé
nema brot úr mínútu, hvort heldur er á förnum vegi, á vinnustöðum
eða í heimahúsum og veitíngahúsum, aðeins þetta eina mál bera menn
fyrir brjósti, og þetta er: friður. Við lifum á einhverjum mestu friðar-
tímum mannkynssögunnar. Aldrei í sögu heimsins hefur stríð vakið
jafnmikla andstygð og hatur í brjóstum jafnmargra manna; og aldrei
hefur friður verið jafnmörgum mönnum á jörðunni jafnhelg og
hjartfólgin hugsjón. Hver sá stjórnmálamaður sem æsir til stríðs er
merktur, og hver sú stjórn sem gerir stríðsundirbúníng og hervæðíngu
að höfuðatriði er fallin. Lönd einsog Frakkland og Þýskaland, sem
ekki hafa setið á sátts höfði í tíu aldir, eru nú loksins sameinuð í ein-
um'vilja þjóða sinna, þeim, að standa gegn skipulagníngu amrísku
stríðsklíkunnar á stríði. Altíeinu, kríngum Lissabonsfundinn, uppgötv-
aðist að þessar tvær þjóðir stóðu saman einsog einn veggur gegn
stríðsæsíngamönnunum, þýsk og frönsk alþýða greip altíeinu framfyrir
hendur þeirra og ónýtti alt brugg þeirra.
Það sem vekur einna mesta undrun í Evrópu í svipinn er hið óbrúan-
lega regindjúp sem virðist staðfest milli stjórnmálamanna og almenn-