Tímarit Máls og menningar - 01.03.1952, Page 91

JARÐVEGUR OG RÆKTUN
81
inn ristir 9—11 cm og þetta þykku lagi flettir hann ofan af og kastar því ofan í plóg-
farið næsta á undan. Tíu efstu sentímetrarnir með grasrótinni verða þannig á botn-
inum og hverfa undir yfirborðið. Aðalplógurinn gengur niður aðra 10 cm í viðbót
svo að plógfarið er alls 20 cm á dýpt. Yfirborð moldarinnar eftir plægingu hefur því
hina æskilegu kornaskiptingu og kornastærð, þ. e. réttan strúktúr. Ef plægt er niður
í 20—22 cm dýpt og forplógur notaður þarf ekki að nota herfi. Plægingin nægir þó
ekki ein saman. Það þarf að jafna yfirborðið fyrir sáningu. Þetta má gera með léttri
tiédrögu. Þrír plankar samhliða, 1 m að lengd, eru festir saman á endunum með 50'
cm langri keðju. Dragan er dregin skáhallt (díagónalt) á plógförin, en ekki með-
fram þeim né homrétt á þau. Með þessari aðferð verður eins lítil molnun og mögu-
legt er.
Einn mjög mikilvægur þáttur ræktunarinnar er baráttan við illgresið. Illgresi get-
ur bæði eyðilagt heyuppskeruna þegar grasi er sáð og einnig hveitiuppskeruna þegar
sáð er korni eftir plægingu.
Illgresi þarf að útrýma á haustin á undan plægingu með því að fara yfir akurinn
með grunnu diskaherfi, en aðeins í 5 cm dýpt. Allt sem þarf er að snúa við moldar-
yfirborðinu svo að illgresisfræin séu hulin, en stubbar komstönglanna standa eftir
sem áður. Á vorin þarf samskonar hreinsun að fara fram um leið og akurinn er undir-
búinn fyrir sáningu.
Allt illgresi þroskar fræ áður en kornið er þroskað til uppskeru. Þessi fræ liggja
því á yfirhorði akursins í miljóna tali eftir uppskeruna og þeim verður að útrýma.
Hér er t. d. um að ræða húsapunt, villihafra, slöngusúrur o. s. frv.
Þroskað korn sem stendur á akrinum óskorið þarf ekkert vatn frá jarðveginum og
verndar hann auk þess fyrir uppgufun. Eftir uppskeruna þomar jarðvegurinn og
samloðun hans vex, getur t. d. fjórfaldazt á mjög skömmum tíma, en samloðun í
jarðvegi með góðan strúktúr er engin. Af þessu leiðir að herfing til útrýmingar ill-
gresi er auðveldust strax eftir uppskeru. Og nú hafa verið útbúin tæki sem fram-
kvæma þetta jafnóðum og kornið er skorið og em áföst við uppskeruvélamar.
Um leið og illgresinu er útrýmt er einnig útrýmt ýmsum skaðlegum skordýrum
sem valda pestum, bæði eggjum þeirra, lirfum, púpum og fullorðnum dýmm. Skað-
leg em ýmis fmmdýr, amöbur, infúsoríur o. fl. Loks þarf að útrýma ýmsum sveppum
og myglutegundum. Það er til mikill fjöldi sveppa sem valda veiki í allskonar gróðri,
t. d. eru meir en 20 tegundir sveppa sem valda veiki í hör. Einnig valda sveppir pest-
um í hvítkáli, kartöflum, tómötum og tóbaksplöntum. Ennfremur eru margskonar
pestir, sem vírusar valda. Ekki má heldur gleyma því að í moldinni eru einnig gagn-
legir sveppir engu síður en gagnlegar bakteríur.
Fjöldi baktería og annars smáverugróðurs í moldinni nemur miljónum og aftur
ndljónum á fermetra. Efnabreytingar þær sem eiga sér stað í moldinni eru að mjög
litlu leyti beint kemískar, en langmest bíókemískar breytingar í sambandi við lífs-
starfsemi smálífvera.
Allt illgresi og smádýralíf sem skaðlegt er nytjajurtunum þarf súrefni og eykst og
margfaldast um leið og við sköpum þau súrefnisríku skilyrði, sem hentug eru fyrir
öran vöxt og mikla uppskeru.
Tímarít Máls og menningar, 1. h. 1952
6