Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Síða 27

UM ÍSLENZKA LJÓÐLIST
Mér verður hörpunnar dæmi,
þeirrar er á vegg hvolfir
stjórnarlaus og strengja
— stillarinn er frá fallinn:
fellur á sót og sorti
— saknar mans úr ranni.
Svo kveður mann hver er mornar
mæddur í raunum sínum.
En því hef ég yfir kvæðið allt að mér sýnist það eitt dýrasta tákn íslenzkrar
ljóðmenningar, þar sem það flýgur eins og eldibrandur upp úr myrkri þjak-
aðrar þjóðar. með allan trega hennar ymjandi í hverju orði. Það virðist hafa
alla þá kosti sem ljóð mega prýða: þó snið þess sé dróttkvætt er það nær
órímað og gætt frjálsri hrynjandi eddunnar, orðaval og málblær eru þess-
háttar að vart verður á fegurra kosið, líkingarnar svo sterkar að örlög dauðra
hluta verða lifandi harmleikur og mannlegur.
Hærra getur Ijóð naumast risið.
6
Eftir siðaskipti hefst svartasta niðurlægingarthnabil þjóðarinnar undir
fargi danskra kúgunarvalda. Kemur þetta nær átakanlega fram í vísu Þórðar
á Strjúgi:
Yndis nær á grund
andar fjárins rógsband,
henda þeir saman heims mund,
handar grafa upp sand.
Blindar margan blekkt lund,
blandast síðan vegsgrand.
— Reyndar verður stutt stund
að standa náir ísland.
Hátturinn er geysidýr, enda er flugið ekki lengur frjálst: hin rismikla sjálfs-
vitund hniprar sig hér saman í þröngum stakki formsins eins og snigill í skel
— aðeins tvær síðustu ljóðlínurnar brjótast út úr skelinni eins og neyðaróp:
reyndar verður stutt stund að standa náir ísland.
Á þessari tíð örvæntingarinnar fór það líka svo að allur þorri kveðskapar-
ins snerist upp í sálmahnoð og rímnastagl. Þó gnæfa tveir klerkar upp úr
flatneskjunni — þeir séra Einar í Eydölum og séra Hallgrímur Pétursson.
Sumar vísurnar í Vöggukvæði séra Einars eru frábærar að látleysi og
121