Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Page 45

ÍSLENZKAR FORNSÖGUR ERLENDIS
verið undanfarna áratugi. Og þetta
vandamál kemur mjög við efni grein-
ar minnar, þar sem ég tel, að Hró-
mundar saga sú, sem Sverri konungi
þótti svo gaman að, hafi í raun réttri
verið rituð, enda mun einhver hafa
lesið hana upphátt til að stytta Sverri
og hirðmönnum hans stundir.
3
Eins og Þorgils saga og Hafliða
ber með sér, hefur Sverrir konungur
þekkt fleiri lygisögur en Hrómundar
sögu Gripssonar, sem Hrólfur í
Skálmarnesi skrifaði til að skemmta
veizlugestum í brúðkaupi árið 1119.
Má það þykja mjög sennilegt, að
lestur slíkra sagna í heyranda hljóði
til skemmtunar við hirðina hafi kom-
izt í tízku á dögurn Sverris. Það mætti
jafnvel láta sér til hugar koma, að
Sverrir hafi kynnzt slíkri sagna-
skemmtun í Færeyjum, ef hinn ís-
lenzki siður hefur þekkzt þar á 12.
öld. Einnig mætti láta sér detta í hug,
að íslenzkir menn við hirð Sverris
hafi komið þessu á. Hvernig sem því
er háttað, þá er hitt víst, að skemmtun
lygisagna var einnig stunduð við
norsku hirðina eftir daga Sverris.
Hákon gamli lét þegar snemma á
ríkisstjórnarárum sínum þýða ridd-
arasögur úr frönsku, og er ekki
ósennilegt, að lestur lygisagna við
hirðina hafi orðið Hákoni hvöt til að
fá frönsku sögurnar, sem honum hef-
ur þótt kurteisara skemmtiefni en ís-
lenzkar lygisögur. Árið 1263 lét
Magnús lagabætir skennnta sér með
íslenzkri tröllkonusögu. Það var
Iluldar saga, sem Sturla Þórðarson
hafði samið, og áður er getið um.
Auk þess sem ráðið verður af ís-
lenzkum heimildum um íslenzkar
lygisögur í Noregi, má ýmsan lærdóm
fá af norskum þjóðkvæðum, sem
virðast vera ort eftir slíkum sögum.
Af því, sem þegar hefur verið sagt,
Jrarf engan að undra, Jiótt slík hafi
orðið örlög Hrómundar sögu í Nor-
egi. Af henni var gert kvæði, sem enn
er til. Önnur fornaldarsaga, sem vís-
lega barst til Noregs í handriti, er
Orvar-Odds saga. af henni var einnig
ort kvæði. Auk þessara tveggja sagna
sér merki þess í norskum danskvæð-
um, að eftirtaldar sögur hafi borizt til
Noregs: Hervarar saga, Ragnars saga,
Hróljs saga Gautrehssonar og llluga
saga Gríðarfóstra. Hin íslenzka
sagnaskemmtun að lesa sögur í heyr-
anda hljóði virðist aldrei hafa fest
rætur í Noregi utan hirðarinnar. En
íslenzk skáld höfðu haft geysimikil
bókmenntaleg áhrif við konungahirð-
ir í Noregi allt frá 10. öld, og Jiví er
ekki undarlegt, þótt sagnaáhrifa frá
íslandi gæti meira við hirðina en
annars staðar.
Eflaust hafa margir íslendingar
minnzt Hákonar gamla með þakklæti
fyrir þá skemmtun, sem hann veitti
þeim með því að stuðla að þýðingum
franskra riddarasagna á norrænu.
139