Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Page 49

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Page 49
ÍSLENZKAR FORNSOGUR ERLENDIS íslendingar samið yfirlitsrit um norska konunga og eru þau venjulega kölluð Ágrip, Fagurskinna og Mork- inskinna. Af þeim er Fagurskinna til í handriti, sem íslendingur skrifaði í Noregi. Af þessu má greinilega ráða, að einhver markaður hefur verið í Noregi fyrir íslenzkar sögur um norska konunga. Hitt er þó ósennilegt, að slíkar bókmentnir hafi nokkurn tíma verið almennt þekktar í Noregi, fyrr en Heimskringlu hafði verið snú- ið á dönsku og hún verið gefin út á prenti í risastórum upplögum. En slíkt varð ekki fyrr en seint á 18. öld. En ein var sú stofnun í Noregi, sem kunni vel að meta slíkar sögur þegar í upp- hafi. Það var norska hirðin. Þegar Hákon gamli lá banaleguna í Orkneyj- um árið 1263, lét hann lesa fyrir sér Konungatal sem hefur sennilega ver- ið söguritið Fagurskinna, og Sverris sögu. Og Magnús lagabætir, sonur Hákonar, fékk Sturlu Þórðarson til að semja Hákonar sögu. Það féll einnig í hlut Sturlu að semja síðustu konungasöguna. Það var Magnúss saga lagabœtis. Þannig sjáum vér, að norska hirðin hefur ekki einungis skemmt sér við íslenzkar lygisögur, norskir konungar hafa einnig hlýtt á íslenzkar konungasögur og jafnvel stutt að því, að þær væru ritaðar. 5 Margt af því, sem hér hefur verið sagt um norsku hirðina, á einnig við um hirðir jarlanna í Orkne}rjum. Þar stunduðu íslenzk skáld einnig list sína og ortu um orkneyska jarla. Á 12. öld virðast hafa verið náin tengsli með orkneyskum jörlum og Oddaverjum. Má meðal annars geta þess, að orð fóru á milli þeirra Sæmundar Jóns- sonar í Odda og Haralds jarls Madd- aðarsonar, að Haraldur myndi gifta honum dóttur sína. En það bar á milli, að Sæmundur vildi ekki sækja brúðkaup í Orkneyjar, en jarlinn vildi ekki senda hana út hingað. Við Oddaverja er efalaust tengd ritum Orkneyinga sögu, sem virðist hafa verið skráð um það leyti, sem Sæ- mundur Jónsson var að hugsa um að mægjast við jarlana. Ekki verður full- yrt um, hvort Orkneyinga saga hafi borizt til Orkneyja, en mjög sennilegt má það teljast. Önnur saga, sem ís- lendingar sömdu um orkneysk efni, var Magnúss saga Eyjajarls. Um miðja 12. öld dvaldist íslenzka skáldið Hallur Þórarinsson við hirð Rögnvalds kala jarls. Þeir ortu í fé- lagi Háttalykil, sem nú er kallaður hinn forni. Eins og nafnið ber með sér, var eitt hlutverk þessa kvæðis að sýna ýmislega kveðskaparhætti, sem þá voru kunnir. En kvæði þetta gefur einnig eins konar yfirlit yfir fornan hetjusagnaforða íslendinga, og í síð- ari hluta þess er getið norskra kon- unga frá Haraldi hárfagra. Má það sennilegt teljast, að Hallur hafi Iagt fram söguefnið og suma sjaldgæfari 143

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.